Хятадын бизнесмэний хууль бус наймаа Ираны цөмийн хөтөлбөрийг илчлэв
Их Британийн цагдаа нар Ираны цөмийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай байсан тоног төхөөрөмжийг эд ангиар нь зөөж, нууцаар хил давуулж байсан Хятадын бизнесмэн Сихэй Чэнийг Хэтроу нисэх буудлаар дамжин өнгөрөх үед баривчилсан аж. Сихэй Чэн нь Иран руу хууль бусаар хил давуулах гэж байсан эд ангиудыг фольго цаасанд боосныг Хэтроу нисэх буудлын цагдаа нар илрүүлсэн байна. Шанхай хотын 34 настай бизнесмэнийг АНУ-ын засаг захиргаа Ираны цөмийн хөтөлбөрийн эсрэг тавьсан хоригийг зөрчсөн гэж буруутгажээ.
Уг бизнесмэн Ираны цөмийн хөтөлбөрийн хуйвалдаанд оролцож, тоног төхөөрөмжийн хэдэн мянган эд ангийг нууцаар хил давуулан нийлүүлсэн аж.
Түүнийг одоо Лондон хотын төвд байдаг цагдаагийн хэсэгт саатуулаад байгаа бөгөөд ирэх зургаадугаар сард Вестминстерийн шүүхэд шүүх хурал хийх гэнэ. Шүүх хурлаар Сихэй Чэнийг АНУ руу шилжүүлэх эсэх асуудлыг шийдвэрлэх юм.
Хятадын бизнесмэн нууцаар тоног төхөөрөмж зөөвөрлөж байсан явдал нь Иран улс наанаа цөмийн хөтөлбөрөө хязгаарлах арга хэмжээ авч байгаа дүр үзүүлж байгаа боловч цаанаа цөмийн зэвсэг үйлдвэрлэх зорилгоо хэрэгжүүлсээр байгааг нотоллоо. Дэлхий дахинд цөмийн аюул заналыг багасгахын тулд зуучлагч зургаан орон Иран улстай яриа хэлэлцээ хийсээр байгаа билээ.
Яриа хэлэлцээний үеэр Тегеран цөмийн эрчим хүч гаргах зорилготой хэмээн үргэлж хэлдэг ч хятад бизнесмэний хууль бус наймаа нь зэвсэглэлээр хөөцөлдөж байгааг илчилсэн аж.
Бизнесмэний авч явсан хувиргагч элементүүд нь тусгай төрлийн мэдрэгч юм байна. Өмнө нь тэрбээр уг элементүүдийг цөмийн хөтөлбөр хэрэгжүүлж байгаа Ираны тэргүүлэгч компанид худалдсанаа хэлжээ. Сихэй Чэнийг ялласан баримтад “Хувиргагч элементүүдийг цөмийн зэвсэгт хэрэглэж болох уран баяжуулах центрфуг хийхэд ашигладаг” хэмээн бичсэн байна.
Сихэй Чэнийг өнгөрсөн хоёрдугаар сарын 7-нд баривчилсан боловч Лондон хотын цагдаагийн газар энэ талаар өнгөрсөн баасан гарагт мэдээлсэн аж.
Тэрбээр Ираны “Nicaro Engineering Company” компани, “Eyvaz Technic Manufacturing” үйлдвэрт эд ангиудыг нийлүүлдэг Сеид Аболфазл Шахаб Жамилитэй хуйвалдаж, АНУ-ын Массачусетс мужид байдаг “MKS Instruments” үйлдвэрт үйлдвэрлэсэн хувиргагч элементүүдийг Хятадаар дамжуулан зөөдөг байжээ.
Дараа нь тэдгээр эд ангийг Иранд гаргадаг байсан бөгөөд Натанзад байдаг уран баяжуулах төхөөрөмжийн зураг дээр АНУ-д үйлдвэрлэсэн олон тооны хувиргагч элемент байгааг харж болох аж.
АНУ-ын прокуроруудын мэдээлснээр Сихэй Чэн нь Сеид Аболфазл Шахаб Жамилид 2005 оноос хойш Хятадад үйлдвэрлэсэн цөмийн тоног төхөөрөмжийн хэдэн мянган эд ангийг захиалгаар худалдсан гэжээ. Жишээ нь, Сеид Аболфазл Шахаб Жамили Ираны Засгийн газрын зөвшөөрлөөр захиалга бүхий эд ангиудыг “Eyvaz Technic Manufacturing” үйлдвэрт шууд хүргэдэг байсан аж.
Харин АНУ-аас авах элементүүдийг зөөх хуйвалдааныг 2009 оны хоёрдугаар сараас эхэлсэн бөгөөд 1.8 сая ам.долларын үнэ бүхий 1000 гаруй хувиргагчийг 2009 оны дөрөвдүгээр сараас 2011 оны нэгдүгээр сарын хооронд нийлүүлснээ Сихэй Чэн хүлээжээ.
Түүнчлэн эдгээр захиалгыг хийхэд “АНУ-ын Засгийн газраас хориг тавьсан тул аюултай нөхцөлтэй” гэдгийг Сеид Аболфазл Шахаб Жамили сануулсан гэдгийг ч хэлсэн аж.
Барууны орнууд болон Израиль нь Иран улсыг цөмийн эрчим хүч гаргах авах зорилгоор халхавчлан цөмийн зэвсэгтэй болох гэж байгаа гэж сэжиглэж байсан ч Тегеран эрс үгүйсгэсээр байгаа юм.
Тиймээс АНУ Ираны эсрэг хориг арга хэмжээ авснаас гадна зуучлагч зургаа (Их Британи, Хятад, Франц ОХУ, АНУ болон Герман) Иран улстай гэрээ хэлэлцээ хийж, Тегераныг цөмийн хөтөлбөрөө ил тод болгохыг шаардсан. Сүүлийн шатны яриа хэлэлцээг ирэх долоодугаар сарын 20-нд хийхээр төлөвлөсөн бөгөөд хэрвээ Иран цөмийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэхдээ энхийн зорилготой гэдгийг батлах юм бол хориг арга хэмжээг цуцлах аж.