Ялалт авчирсан 1945 оны хавар Их Британийн Ерөнхий сайдын гэргий Клементина Черчилль ЗХУ-д нисэж ирэв. Энэ талаар өгүүлсэн архивын материал саяхан болтол нууц байжээ.

Хатагтай Черчилль большевикуудын оронд 1945 оны дөрөвдүгээр сарын 2-нд ирсэн байна. Үнэн хэрэг дээрээ бол Их Британийн хааны Зэвсэгт хүчний онгоц гуравдугаар сарын 31-ний үдэш Крымд газардсан аж. Дөрөвдүгээр сарын 1-нд Клементина 60 нас хүрсэн бөгөөд энэ тэгш ойгоо Орос оронд, Крымийн газар шороон дээр тэмдэглэжээ. Уг нь бол гуравдугаар сарын 31-нд нисэж ирэх ямар нэг онцгой шалтгаан байгаагүй ч Британийн Ерөнхий сайдын гэргий төрсөн өдрийнхөө урьд өдөр гадагш явна гэж  Гитлерийн тусгай албаныхан бодоогүй нь лавтай. Гадаад орны төрийн тэргүүн болон түү­ний гэргийн аюулгүй байдлыг хангах үүрэг хү­лээдэг Зөвлөлтийн аюулаас хамгаалах бай­гуул­лагын түүхэнд энэ айлчлал мөрөө үлдээлгүй яах вэ. Тэгээд ч 42 хоног үргэлжилсэн юм чинь.

Клементина болон түүний бараа бологсод Британи, Зөвлөлтийн төрийн далбаагаар чи­мэг­лэсэн Москвагийн Фрунзийн нэрэмжит ни­сэх онгоцны төв буудалд дөрөвдүгээр сарын 2-нд хүрэлцэн ирлээ. Британийн тэргүүн хатаг­тай төдийгүй Британийн Улаан загалмай ний­гэм­лэгийн Орост туслах сангийн дарга, Иеру­са­лимын гэгээн Иоаннын одонт хатагтайг ЗХУ-д мо­рилж ирэхэд түүний нөхөр Уинстоны оролц­сон Ялтын бага хурал дуусаад хоёр сар болоогүй байв.

Үрэлжлэлийг ЭНДЭЭС уншина уу.