УИХ-ын 2021 оны намрын ээлжит чуулганы өнөөдрийн /2021.11.04/  үдээс хойших нэгдсэн хуралдаанаар Монгол Улсын 2022 оны төсвийн тухай хууль, Ирээдүйн өв сангийн 2022 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийн хамт өргөн мэдүүлсэн хууль, УИХ-ын тогтоолын төслийн анхны хэлэлцүүлгийг хийв.

Засгийн газраас 2021 оны 09 дүгээр сарын 30-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүдийн анхны хэлэлцүүлгийг Төсвийн байнгын хороо  2021 оны 11 дүгээр сарын 03-ны өдрийн хуралдаанаараа хийсэн талаарх байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Х.Булгантуяа танилцуулав.

Байнгын хорооны санал, дүгнэлттэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүн Н.Ганибал асуулт асууж, хариулт авсны дараа Монгол Улсын 2022 оны төсвийн тухай хууль, Ирээдүйн өв сангийн 2022 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийн хамт өргөн мэдүүлсэн 25 хууль, УИА-ын тогтоолын  гурван төслийг нэг бүрчлэн хэлэлцэж, зарчмын зөрүүтэй 44 саналын томьёоллоор санал хураалт явууллаа. Тухайлбал, Ажлын хэсгээс Монгол Улсын хилийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн 1 дүгээр зүйлийн 29.9 дэх хэсгийг “Ашигт малтмал, газрын тос, бараа бүтээгдэхүүний экспорт, импорт, худалдааны эргэлтийг нэмэгдүүлэх, улс хоорондын тээврийн зохицуулалт, халдвар хамгаалал, хууль сахиулах болон хилийн хяналтын байгууллага, орон нутгийн засаг захиргааны байгууллагын ажлын уялдаа холбоог нэгдсэн удирдлага, зохицуулалтаар хангах, боомтын хөгжлийн асуудлыг төлөвлөх, орон сууц, цахилгаан, дулаан, цэвэр, бохир ус болон бусад дэд бүтцийг хариуцаж, боомтын хэвийн үйл ажиллагаа явуулах нөхцөлийг бүрдүүлэх, хилийн боомт дахь төрийн өмчийн бүртгэл, хяналтыг хариуцах чиг үүрэг бүхий Хилийн боомтын захиргааг Засгийн газар байгуулна” гэж өөрчлөн найруулах хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 61.2 хувь нь дэмжив.

Мөн төслийн 1 дүгээр зүйлийн 29.10, 29.11, 29.12 дахь хэсгийн “онцгой бүрэн эрхт” гэснийг тус тус хасахын зэрэгцээ төслийн 1 дүгээр зүйлд “29.13.Хилийн боомтын захиргаа нь хилийн боомтод цацраг хими, биологийн осол болон хүн, мал, амьтны гоц халдварт өвчин, цар тахлын онцгой нөхцөл байдал үүссэн тохиолдолд энэ хуулийн 29.9-д заасан чиг үүргээ хэрэгжүүлэхдээ онцгой бүрэн эрх эдэлнэ” гэсэн хэсэг нэмэх Ажлын хэсгийн саналыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх тус тус дэмжлээ.

Үүнээс гадна Ажлын хэсгээс гаргасан “Төсөв батлагдсантай холбогдуулан авах зарим арга хэмжээний тухай” УИХ-ын тогтоолын төсөлд зарим нэг заалт, дэд заалт, зүйл нэмэх саналуудыг ч хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжив.

Тухайлбал, тогтоолын төсөлд

1/Төрийн болон төрийн өмчийн оролцоот хуулийн этгээдүүд жилийн эцсийн санхүүгийн тайлангаар гарсан цэвэр ашгийн 50 хувь болон төрийн эзэмшилд хамаарах эздийн өмчийн үнэлгээний 1 хувьтай тэнцэх дүнгийн аль өндөр хэмжээгээр ногдол ашиг тооцон хуваарилж төсөвт төвлөрүүлэх арга хэмжээг холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд авах;

2/Засгийн газраас дэвшүүлсэн төсвийн хэмнэлтийн бодлогод нийцүүлэн төрийн албанд ашиглаж байгаа суудлын автомашины ашиглалтад тавих хяналтыг сайжруулж, зэвсэгт хүчин, цагдаа, тагнуул, онцгой байдал, эрүүл мэндийн байгууллагаас бусад төрийн байгууллагуудын суудлын автомашины хэрэглээг төр, хувийн хэвшлийн түншлэлээр үе шаттайгаар хэрэгжүүлж, төсвийн үр ашгийг нэмэгдүүлж, зарлагыг бууруулах;

3/Төсвийн хөрөнгөөр 2022 онд дотоодын үйлдвэрээс худалдан авах бараа, бүтээгдэхүүний хэмжээг өмнөх оны хэмжээтэй харьцуулахад 2 дахин нэмэгдүүлэх;

4/улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хэрэгжиж байгаа төсөл, арга хэмжээний төсөвт өртөгт нөлөөлж буй хүчин зүйлийг судлан, үнийн өөрчлөлтийн индексийг баталж, 2021 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хойших гүйцэтгэлд тооцох;

5/улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар хэрэгжиж буй төсөл, арга хэмжээний төсөвт өртөгт магадлал хийх ажлыг холбогдох хууль, тогтоомжийн хүрээнд  зохион байгуулж, төсөвт өртгийн өөрчлөлтийн талаар санал боловсруулж, саналаа 2022 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрөөс өмнө УИХ-д танилцуулж, шийдвэрлүүлэх;

6/Монгол Улсын тухайн жилийн төсвийн төслийг боловсруулж УИХ-д өргөн мэдүүлэхдээ батлагдсан төсвийн хүрээний мэдэгдлийг нийцүүлэн өөрчлөхгүй байх, хөгжлийн бодлогод нийцсэн  нотолгоо үр дүнд суурилсан төсвийн төлөвлөлтийг хэрэгжүүлэх;

  7/төсвийг төлөвлөх, шат шатанд өргөн мэдүүлэх, нэгтгэх, дүн шинжилгээ хийх үйл явцыг цахим хэлбэрт шилжүүлж, ил тод, нээлттэй болгох;

8/Монгол Улсын 2022 оны нэгдсэн төсвийн төсөлд өгсөн аудитын дүгнэлтийн зөвлөмжийн хэрэгжилтийг хангаж ажиллах, аудитын дүгнэлтэд дурдсан төсвийн орлогыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр электрон тамхинд онцгой албан татвар ногдуулах хууль эрх зүйн орчин бүрдүүлэх асуудлыг судлан үзэж, шаардлагатай бол холбогдох хуулийн төслийг боловсруулж 2022 оны 1 дүгээр улиралд багтаан УИХ-д өргөн мэдүүлэх гэсэн заалт нэмэхээр тогтов. 

Монгол Улсын 2022 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийг гурав дахь хэлэлцүүлэгт шилжүүлсэн

Үргэлжлүүлэн Монгол Улсын 2022 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2022 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2022 оны төсвийн тухай, Ирээдүйн өв сангийн 2022 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийн хоёр дахь хэлэлцүүлгийг хийв.  Энэ талаарх Төсвийн байнгын хорооны санал, дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Д.Өнөрболор, УИХ  дахь АН-ын бүлгийн санал, дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Д.Ганбат, Төсвийн зарлагын хяналтын дэд хорооны санал, дүгнэлтийг УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж нар тус тус танилцуулсаны дараа хуулийн төслүүдийн талаар Төсвийн байнгын хорооноос нэгтгэн гаргасан 53 зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллоор санал хураалт явууллаа.

Ажлын хэсгээс зардал нэмэгдүүлэх саналыг, зардал бууруулахтай холбоотойгоор гаргасан саналуудыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжив. Харин урсгал зардлын дүнд нөлөөлөхгүйгээр зохицуулалт хийсэн санал болох, Байгаль, орчин, аялал жуулчлалын сайдын 2022 оны төсвийн багц дахь “Ойжуулалт” хөтөлбөрт тусгагдсан 12.1 тэрбум төгрөгөөс 6.0 тэрбум төгрөгийг “ойн хортон шавьж устгах” зориулалт арга хэмжээнд шилжүүлэх болон Тэтгэврийн даатгалын сангаас 17,200.0 сая төгрөгийг Тэтгэмжийн санд шилжүүлэхийг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх тус тус дэмжсэнгүй.

Түүнчлэн Эрүүл мэндийн сайдын 2022 оны төсвийн төслийн “Улсын төсвөөс хариуцах тусламж, үйлчилгээний санхүүжилт зориулалт арга хэмжээнд тусгагдсан төсвийг 163.7 тэрбум төгрөгөөр бууруулж, Төрөөс эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг нь хариуцах иргэдийг улсын төсвөөс төлөх шимтгэл зориулалт арга хэмжээг санхүүжүүлэх зардлыг 163.7 тэрбум төгрөгөөр нэмэхийг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн 55,8 хувь нь дэмжлээ.  

Мөн хөрөнгө оруулалтын төсөл арга хэмжээний нэр, хүчин чадал, байршлыг өөрчлөхтэй холбогдуулан Монгол Улсын 2022 оны төсвийн тухай хуулийн 2 дугаар хавсралтад тусгагдсан нийт 45 төсөл арга хэмжээний нэр, хүчин чадал байршлыг 4 дүгээр хавсралтад тусгагдсанаар өөрчлөх Ажлын хэсгийн саналыг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжив.

Цаашлаад хуулийн төслийн хоёрдугаар хэлэлцүүлгийг хийж, зарчмын зөрүүтэй саналын томьёоллоо ирүүлсэн бусад Байнгын хорооны саналыг Төсвийн байнгын хорооноос дэмжсэн, дэмжээгүй саналуудаар санал хураалтыг үргэлжлүүлсэн. Тухайлбал, УИХ-ын гишүүн С.Одонтуяа, Ц.Туваан, Б.Жаргалмаа, Ж.Чинбүрэн, Б.Бейсен, П.Анужин, С.Ганбаатар, Ч.Ундрам, Б.Баярсайхан нараас Монгол Улсын 2022 оны төсвийн төслийн 2 дугаар хавсралтын XIX.3.16.Эрүүл мэндийн салбарын тоног төхөөрөмж /Улсын хэмжээнд/, хэрэгжих хугацаа 2022-2022 он, төсөвт өртөг 3,000.0 сая төгрөг, 2022 онд санхүүжих дүнг тус бүр 1,000.0 сая төгрөгөөр бууруулж, “Халдварт өвчин судлалын үндэсний төвийн барилгын их засвар/ Улаанбаатар Баянзүрх дүүрэг/, хэрэгжих хугацаа 2022-2022 он, төсөвт өртөг, 2022 онд санхүүжих дүн тус бүр 1,000.0 сая төгрөг” гэсэн төсөл арга хэмжээг нэмж тусгах санал гаргасныг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжлээ. 

Харин УИХ-ын гишүүн Х.Ганхуягийн гаргасан Төсвийн байнгын хорооноос дэмжсэн санал болох Монгол Улсын 2022 оны төсвийн төслийн 2 дугаар хавсралтын “XII.1 115.Сум, аймгийн төвийн гудамж, талбайн тохижилт, ногоон байгууламж /Улсын хэмжээнд/ хэрэгжих хугацаа 2022-2022 он, төсөвт өртөг 10,000.0 сая төгрөг, 2022 онд санхүүжих дүн 10,000.0 сая төгрөг” гэсэн төсөл, арга хэмжээний 2022 онд санхүүжих дүнг 7,000.0 сая төгрөгөөр бууруулж, “Хөшигийн хөндийн шинэ хотын инженерийн дэд бүтэц төсөл /Төв/, хэрэгжих хугацаа 2022-2024 он, төсөвт өртөг 33,000.0 сая төгрөг, 2022 онд санхүүжих дүн 4,000.0 сая төгрөг” гэсэн төсөл, арга хэмжээ болон “Соёл амралтын хүрээлэн /Сүхбаатар, Баруун-Урт сум/, хэрэгжих хугацаа 2022-2023 он, төсөвт өртөг 9,319.4 сая төгрөг, 2022 онд санхүүжих дүн 3,000.0 сая төгрөг” гэсэн төсөл, арга хэмжээг нэмэхийг хуралдаанд оролцсон гишүүдийн олонх дэмжсэнгүй. 

Иймд Монгол Улсын 2022 оны төсвийн тухай, Нийгмийн даатгалын сангийн 2022 оны төсвийн тухай, Эрүүл мэндийн даатгалын сангийн 2022 оны төсвийн тухай, Ирээдүйн өв сангийн 2022 оны төсвийн тухай хуулийн төслүүдийг гурав дахь хэлэлцүүлэгт бэлтгүүлэхээр Төсвийн байнгын хороонд шилжүүлэв гэж УИХ-ын Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсээс мэдээлэв.