Европын аюулгүй байдал, хамтын ажиллагааны байгууллагын Ардчилсан институц, Хүний эрхийн газрын Сонгууль ажиглах тусгай хороо 2021 оны 6 дугаар сарын 9-ний өдөр болсон Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд хийсэн ажиглалтын үнэлгээний тайлангаа гаргажээ. Тус хороо нь энэ удаагийн сонгууль ЕАБХАБ-ын өмнө хүлээсэн үүрэг амлалтууд, ардчилсан сонгуультай холбогдох бусад олон улсын үүрэг, хэм хэмжээ болон дотоодын хууль тогтоомжуудтай нийцэж байгаа эсэхийг тодорхойлох зорилгоор ажиглалт хийж, нарийвчилсан үнэлгээ өгснөө тайландаа дурдсан байна.

Европын холбооны олон улсын хөндлөнгийн ажиглагчид тайлангаа мэдээлэхийн зэрэгцээ сонгууль зохион байгуулахад оролцсон төрийн зарим байгууллагын шийдвэр, үйл ажиллагаанд сайшаалтай хандаж буйгаа тусгайлан илэрхийлсэн юм.

Тодруулбал, Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшихээр бүртгүүлэхдээ дэвшүүлсэн мөрийн хөтөлбөрөө Монгол Улсын урт болон дунд хугацааны хөгжлийн бодлого, төлөвлөлтөд нийцсэн эсэхийг хянуулахаар Үндэсний аудитын газарт хүргүүлдэг. Мөрийн хөтөлбөрт хийсэн аудитын дүгнэлтийг Үндэсний аудитын газар цахим хэлбэрээр олон нийтэд нээлттэй байдлаар байршуулсан зэргийг онцолсон байна.

Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тухай хуулиар мөрийн хөтөлбөрт хийсэн аудитын дүгнэлтийг үндэслэн нэр дэвшигчийг бүртгэхгүй байх эрх Үндэсний аудитын газарт олгоод байсан хэдий ч энэ удаагийн сонгуульд нэр дэвшигчийг бүртгэх эсэх асуудлаар бие даасан шийдвэр гаргалгүй, аудитын дүгнэлтээ ил тод мэдээлж, сонгуулийн сурталчилгаа хийх эрх чөлөөг хөндөлгүй мэдрэмжтэй хандсан хэмээн олон улсын ажиглагчид дүгнэсэн байна.

Түүнчлэн Үндэсний аудитын газар сонгуулийн санхүүжилтэд хяналт тавих үүргийг гүйцэтгэх үүднээс сонгуульд өрсөлдсөн намууд санхүүгийн тайлангаа өгөх онлайн платформ, тайлангийн загварыг шинээр нэвтрүүлснийг ил тод байх зарчмыг баримталсан хэмээн сайшаажээ. Харин Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн тухай хуулиар зардлын тайланд аудит хийсэн дүгнэлтийг 60 хоногийн дотор нийтэд мэдээлэх үүргийг Үндэсний аудитын газарт олгосон хэдий ч хэвлэн нийтлэх талаар нарийвчилсан зохицуулалт хийгээгүйг Европын холбооны Сонгууль ажиглах тусгай хорооны ажиглагчид тайландаа дурдсан байна.

ЕАБХАБ-ын Сонгууль ажиглах тусгай хорооны зүгээс Үндэсний аудитын газар Нээлттэй нийгэм Форумтай хамтран хийсэн сонгуулийн зардлын тайлан гаргах цахим платформыг амжилттай нэвтрүүлсэн явдалд тусгайлан талархал илэрхийлж, ажлын амжилт хүссэн байна.