Цэлгэр том шилэн цонхоор гадаах орчны байгалийг ажингаа нэгэн хүү төгөлдөр хуур тоглон сууна. Түүний наад талын том ширээнд ээж нь бололтой эмэгтэй суусан байх агаад хөгжим тоглож буй хүүгээ ширтэн сэтгэл санаа нь ихэд тайван болоод юунд үл  санаа зовнин суугаа нь илт. Энэ бол Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн сэргээн засах хөгжлийн төвийн хоёрдугаар давхарын энгийн нэгэн дүр зураг. Тус төвөөр үйлчлүүлсэн хүн бүр тохижилт болоод үйлчилгээний чанарыг нь сайшаахын сацуу  хүүхдийн төлөө гэсэн чин сэтгэлтэй, чадварлаг, зөв хандлагатай хамт олноор бахархдаг юм билээ. Өдөрт 500 хүүхэд хүлээн авч сэргээн засах эмчилгээ, үйлчилгээг харьяалал харгалзахгүй үзүүлэх бүрэн хүчин чадалтай, дэлхийн стандартад нийцсэн орчин үеийн техник технологи, тоног төхөөрөмжөөр хангагдсан цогц үйлчилгээтэй энэ төвийн үйлчилгээний талаар өмнө нь  хүргэсэн. Харин энэ удаа тус төвийн дотоод бүтэц, үйл ажиллагааны талаар сурвалжиллаа.
 
“Эмнэлэгт байгааг нь мэдэгдүүлэхгүйн тулд тасгаа хүүхэлдэйн киноны баатруудаар нэрлэсэн”
 
Тус төвийн үүдээр ороход хамгаалалтын ажилтан биднийг угтан халуунаа үзэж гараа аруитгахыг зөвлөв. Дараагийн ажилтан  вакцинжуулалт болоод оршин суугаа хаягтай холбоотой мэдээллийг тэмдэглэсний дараагаар дотогш орууллаа. Үүнээс тус төвийн ажилчдын хариуцлага болоод хандлага илэрч байлаа. Цахилгаан шат нь тэргэнцэртэй хүүхэд орох боломжийг бүрдүүлсэн том зай талбайтайгаас гадна нэг давхарт хэд хэдэн цахилгаан шат байршуулжээ. Бид хамгийн эхэнд амбулаторийн болон хэвтүүлэн эмчлэх үйлчилгээ үзүүлдэг Эрүүл мэндийн сэргээн засалтын газартай танилцлаа.  Энд өдрөөр сэргээн засах тусламж үйлчилгээ үзүүлэх “Нарлаг ой” тасаг, хэвтүүлэн эмчлэх сэргээн засах тусламж үйлчилгээ үзүүлэх “Пороро-1, 2”, “Маша, Миша-1, 2” тасаг,  урт хугацааны сэргээн засах тусламж үйлчилгээ үзүүлэх “Аами Таами” тасаг багтана. Үйлчлүүлж буй хүүхдүүдээ эмнэлэгт хэвтэж байгаа гэдгийг нь мэдэгдүүлэхгүйн тулд тасгаа хүүхэлдэйн киноны баатруудын нэрээр нэрлэсэн талаар тус төвийн Сэргээн засалт эрхэлсэн дэд дарга Ц.Батчимэг бидэнд ярилаа. Үүнээс гадна багш нар нь тасаг бүрийн ханыг хүүхэлдэйн киноны баатруудын зургаар чимэглэсэн байсан нь хүүхдүүдэд эмнэлэгт бус хайртай баатруудынхаа амьдардаг “диваажинд” ирсэн мэт дулаахан мэдрэмжийг төрүүлэхүйц болжээ.
Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн сэргээн засах хөгжлийн төвийн “Маша Миша” тасаг нь хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийг асран хамгаалагчийн хамт хүлээн авч сэргээн засах тусламж үйлчилгээг 14-21 хоногоор үзүүлэн хэвтүүлэн эмчилж байна. Орон нутгаас ирж байгаа иргэдийнхээ аюулгүй байдал, тав тухыг хангахад анхааран ажилладаг учир тасаг бүрт тохилог ор, хувцасны том шүүгээнээс гадна усанд ороход зориулсан халуун ус, душь байрлуулсан байв. Харин “Аами Таами” тасаг нь эцэг эх нь асран хамгаалах чадваргүйгээс асрамжийн төвд амьдарч байгаа болон хүүхдийн тусламжийн 108 утасны үйлчилгээний төв, түр хамгаалах байранд байгаа, асран хамгаалагч нь тодорхойгүй 3-18 насны хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдэд урт хугацааны сэргээн засах тусламж үйлчилгээг 21 хоногоос нэг жилийн хугацаатай үзүүлдэг. Мөн Эрүүл мэндийн сэргээн засалтын газар нь нарийн мэргэжлийн эмчийн үзлэг, оношилгоотой. Нүд, чих хамар хоолой, хүүхэд, хүүхдийн мэдрэл, рентген, хэвлийн болон үе, булчингийн эхо, зүрхний цахилгаан бичлэг мөн хөгжлийн үе шатыг тодорхойлох үнэлгээ, төрх байдал, алхаа гэсэн төрөл бүрийн үнэлгээ хийж оношлон тохирох эмчилгээг хийж зөвлөгөө өгдөг юм байна.
 
Хүүхэд хөгжмийн аялгуугаар дамжуулан даван туулах чадварт суралцдаг
 
Дараа нь бид Тэгш хамруулах нийгмийн сэргээн засалтын газрын “Хөгжим засал” гэсэн өрөө рүү орвоос 10 орчим насны нэг хүү аавтайгаа хамт дуу дуулж, багш хажуугаас нь ажиглан зогсоно. Хүүхэд хөгжмийн аялгуугаар дамжуулан бие бялдар, сэтгэл зүйн эмгэг бэрхшээлийг даван туулах чадварт суралцаж, бусадтай харилцах чадвар сайжирдаг. Мөн  амьдралын хэмнэл, урт хугацааны ой тогтоолт сайжирч, бухимдал багасч өөрийгөө илэрхийлэх ур чадварт суралцдагаараа давуу талтай. Тиймээс тус төвд хөгжим засал хөтөлбөрийн хүрээнд ганцаарчилсан ба бүлгийн сургалтуудыг явуулдаг юм. Мөн Тэгш хамруулах нийгмийн сэргээн засалтын газар нь  хүүхдийн хөгжлийн үнэлгээ, боловсролын тусламж үйлчилгээ, нийгмийн ажилтны тусламж үйлчилгээ, сэтгэл зүйн зөвлөгөөг үзүүлдэг. Хүүхдийн бэрхшээлийн онцлог, сэтгэл зүйн байдал, гэр бүлийн орчин, нийгмийн харилцааны нөхцөл байдлын мэдээллийг цуглуулж, тухайн хүүхдийн бодит байдлыг мэдэхийг хөгжлийн үнэлгээ гэдэг. Энэ үнэлгээг  сургуулийн өмнөх боловсролын ба бага, дунд боловсролын үнэлгээний багш нар  хийдэг. Хүүхдийн хөгжлийг үнэлснээр сэргээн засах тусламж үйлчилгээг цаг алдалгүй хийж, эрт хөгжүүлэн дэмжих боломжтой. Эрт оношилгоо ба эрт хөгжүүлэх үйлчилгээг цогцоор нь явуулснаар хүүхдийн суралцах, бие даан амьдрах боломж дээшилдэг юм.
Харин хэл яриа, нийгэмшихүй хөтөлбөр нь хэл ярианы хоцрогдолтой, бусадтай харилцахад бэрхшээл үүссэн, өөрийгөө илэрхийлэхдээ сул, сэтгэл хөдлөлийн хувьд тогтворгүй байдалтай хүүхдийн хэл ярианы хөгжлийг дэмжих зорилготой. Тус төвийн хэл засалч хүүхдийн хэл ярианы бэрхшээлийг тодорхойлох, дуу хоолойн өнгөний өөрчлөлтийг засах, ээрүү, дультраа, авиа дуудлагын бэрхшээлийг засдаг юм. Харин хүүхэд бүрийн хөгжлийн онцлог, хэрэгцээнд тулгуурласан боловсролын тусламж үйлчилгээ нь хүүхдийн сурах эрх ба нийгмийн оролцоог хангах, бие даах чадварыг хөгжүүлэх зорилготой, уян хатан хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлдэг. Ингэхдээ ганцаарчилсан ба бүлгийн хэлбэрээр эцэг эх, асран хамгаалагчийн хамтын оролцоотойгоор сургалтыг зохион байгуулдгаараа онцлогтой.Хөдөлгөөн засал эмчилгээнд сунгалтын дасгал, булчингийн хүч, тэсвэр сайжруулах дасгал, тэнцвэрийн дасгал, нүүрний саажилтын үед хийх дасгалуудаас гадна бага насны хүүхдийн хөгжил хөдөлгөөнийг сайжруулах, хоцрогдлоос сэргийлэх дасгал багтдаг. Хөдөлмөр засалд өдөр тутмын үйл ажиллагаа, бие даасан байдлыг сайжруулах дасгал, гарын нарийн нийлмэл хөдөлгөөн сайжруулах дасгал, танин мэдэхүй, тэнцвэрийн үйл ажиллагаа сайжруулах дасгал багтана. Харин цахилгаан эмчилгээнд хэт авиан эмчилгээ, лимфийн эмчилгээ, I/T муруй бүхий нэг сувагт цахилгаан эмчилгээ, өндөр давтамжтай бичил долгионы эмчилгээ, лазер эмчилгээг үзүүлдэг. Мөн бассейн, бүтэн биеийн ванн, циркуляр душь, шарко шүршүүрийг ашиглан усан эмчилгээ хийхээс гадна уламжлалт зүү болон иллэг массаж эмчилгээг үзүүлдэг юм.
Хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдийн сэргээн засах хөгжлийн төвийн туслах хэрэгсэл эмнэлгийн тоног төхөөрөмжийн газар нь эмнэлгийн тоног төхөөрөмжийн хэвийн найдвартай үйл ажиллагааг ханган, засвар үйлчилгээг цаг тухай бүрт нь хийдэг бөгөөд протез, ортопедийн 17 нэр төрлийн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг явуулахад бэлэн болжээ. Протез ортопедийн үйлдвэр нь төвд хэвтэн эмчлүүлж байгаа болон 21 аймаг, есөн дүүргийн  хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд тусламж үйлчилгээг үзүүлж, орчин үеийн дэвшилтэт технологи бүхий бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг мэргэжлийн ур чадвартай хослуулан үйлчилж байна. Тасаг бүр нь хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд шаардлагатай бүх тоног төхөөрөмжөөр хангагдсан нь үүнийг нотолж байна.
 
Б.Должинжав