Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн хурлын дарга Д.Баттулга өчигдөр “Нээлттэй Улаанбаатар” хэлэлцүүлэгт оролцож НИТХ-аар баталсан томоохон шийдвэрүүдийн талаар болон сэтгүүлчдийн зарим сонирхсон асуултад хариулт өглөө.
-Гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар нийслэлийн 52 байршилд иргэдэд газар өмчлүүлэх ажил хэд хэдэн удаа хойшилсон. Тэгэхээр яг хэдийд дээрх байршлуудад газар өмчлүүлж эхлэх вэ?
-Нийслэлийн иргэдийн чих тавин хүлээж буй чухал ажлын нэг нь бол яах аргагүй гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар нийслэлийн 52 байршилд иргэдэд газар өмчлүүлэх ажил. Тус шийдвэр өнгөрсөн оны тавдугаар сард батлагдсанаас жил гаруйн хугацаа өнгөрчээ. Иргэдэд газар өмчлөх гэхээр газрын албаныхны хүнд суртал, танил талаа бараадах зэрэг нөлөөллөөс бүрэн хараат бус байлгах зорилгоор иргэдийн газар өмчлөх хүсэлтийг цахим хэлбэрээр хүлээн авахаар шийдсэн. Журмыг нь баталчихсан. Маргаашийн /өнөөдөр/ ИТХ-аар гэр бүлийн хэрэгцээний зориулалтаар нийслэлд олгох 52 байршлаас эхний 20-д нь, бас зуслангийн таван хэсгийн зургийг гаргаж, хаягжуулж, хаагуур нь зам талбай тавих, хаана нь ногоон байгууламж байгуулах зэрэг хэсэгчилсэн төлөвлөлтийг хэлэлцэх юм. Ирэх долдугаар сард иргэдэд хэрхэн газар өмчлөх, хэрхэн цахимаар бүртгүүлэх зэргийг ухуулж сурталчлах ажлууд хийгдэнэ. Үүний дараа буюу наймдугаар сараас дээрх байршлууд дахь газар өмчлөлийн ажил үндсэндээ эхэлнэ. 2013 оны тавдугаар сарын 30-аас өмнө нийслэлийн харьяат болсон иргэдэд газар өмчлөх хүсэлтээ илэрхийлэх боломжтой гэдгийг хэлэх нь зүйтэй. Түүнчлэн хотын харьяалалтай, гадаадад оршин суугаа иргэд ч цахимаар бүртгүүлэх боломж нээлттэй. 
-Нийслэлд дээрх 52 байршилд газар өмчлүүлж дууссаны дараа дахиж газар олгохгүй нь хэмээн таамаглах иргэд цөөнгүй байна л даа. Энэ нь зөвхөн таамаг төдий юу эсвэл бодитой юу?
 -Хамгийн түрүүнд 52 байршил дээрх газар өмчлүүлэх асуудлаа энэ жилдээ багтаан дуусгахаар ажиллаж байна. Үүний дараа Налайх, Багахангай зэрэг дүүргүүдэд энэ маягаар дахин газар өмчлүүлэх ажлыг явуулж магад. Харин хотын төвийн Чингэлтэй, Сүхбаатар зэрэг дүүргүүдэд иргэддээ өмчлүүлье гэсэн ч газаргүй болсныг мэдэж байгаа байх.
-Чингэлтэй хайрханы өвөр, Тасганы овоо зэрэг газарт газар эзэмших зөвшөөрөлгүй хэрнээ хашаа хатгаад олон жил амьдарчихсан айлуудын асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх бол?
- Энэ бол бидний шийдэх дараагийн тулгамдсан асуудал. УИХ-аар газрын тухай хуулийг эцэслэн батлах хүртэл шинээр газар өмчлүүлэх ажлыг түр хойш тавьсан.
-Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт орон сууц барих эрх олгох журмын гол агуулга нь юу вэ?
-Нийтийн эзэмшлийн зам талбайд барилга барих эрх олгох журмыг өнгөрөгч тавдугаар сарын ИТХ-аар баталсан. Өмнө нь нэг өглөө босоход л тоглоомын талбайг нь нураагаад нүх ухчихсан, төд удалгүй өндөр барилга барьчихдаг жишгийг л зогсоохын тулд журамлаж өгсөн. Журам ёсоор нийтийн эзэмшлийн талбайд барилга барих гэж байгаа бол тэр хавийн оршин суугчдын зөвшөөрлийг авах ёстой. Хамгийн багадаа арван оршин суугч тутмын долоо нь дэмжсэн тохиолдолд нийслэлээс барилга барих зөвшөөрлийг нь олгохоор болсон. Гэхдээ энэ журам тавдугаар сараас хойш барилга барих зөвшөөрөл хүссэн иргэн аж ахуй нэгжид хамааралтай учраас түүнээс өмнөх нийтийн эзэмшлийн талбайд барилга барихаар болсон, хүсэлтээ гаргасан иргэдийг өмнөх дүрэм, журмын дагуу асуудлыг нь шийдвэрлэнэ.
-Ашиглалтын хугацаа нь дууссан барилгыг дахин төлөвлөх журмыг саяхан баталсан. Энэ тухайд?
-Нийслэлийн 500 гаруй барилгын чанарт үзлэг хийхэд тэн хагас нь ашиглалтын шаардлага хангаагүй нь тогтоогдсон.  Үүнийг нь давхар мэргэжлийн хяналтын байгуулага баталгаажуулсан шүү дээ. Энэ журмыг баталснаар хуучин барилгыг нурааж, шинэчлэх ажил эхэлж байгаа юм биш шүү дээ. Хэдэн жилийн өмнөөс Хан-Уул дүүргийн нэхмэлийн шар байшин, вокзалын хоёр давхрууд, 40, 50 мянгатын хуучин байрууд дээр зарим компани иргэдтэй нь тохиролцон, шинэчлэх ажлыг эхлүүлчихсэн. Үүнийг зохицуулах зайлшгүй журам хэрэгцээтэй байсан учраас ийн баталсан. Ашиглалтын шаардлага хангахгүй барилгын оршин суугчдын 70 хувь нь зөвшөөрсөн тохиолдолд тухайн барилгын компанид нь барилгыг нураах эрхийг нийслэлийн зүгээс олгохоор тусгасан.
-Хэрэв иргэдийн олонх нь зөвшөөрөхгүй бол яах вэ?
 -Таны амьдарч байгаа байшин нурах аюултай, ашиглалтын хугацаа нь дууссан учраас шинэчлэх хэрэгтэй гэдгийг хэлээд байхад эсэргүүцээд байвал эрсэдлийг нь оршин суугч бүрэн хариуцах болохыг нь ойлгуулаад л орхихоос өөр аргагүй. Эзэн нь зөвшөөрөхгүй байхад хүчээр нурааж, шинэ барилга барина гээд зүтгээд байж таарахгүй биз дээ. Энэ нь ч өөрөө хууль бус үйлдэл. Гэхдээ “Хуучин байрных нь хэмжээгээр нь шинээр баригдах байрандаа оруулж өгье, өөрт тань ямар ч хохиролгүй, хүсвэл тодорхой хэмжээний мөнгөө нэмж төлөөд хоёр өрөөгөө гурав болгож ч болно гэхэд “Үгүй ээ” гээд нурах дөхсөн байшингийнхаа мухарт шигдээд байх муйхар хүн байхгүй биз дээ. Харин өөрийнх нь шинэ байр ашиглалтанд орох хүртэл хаана амьдрахаа иргэд өөрснөө шийднэ. Хуучин байрыг нь үнэ төлбөргүй шинэчлээд өгч байхад дээрээс нь байр ашиглалтанд орох хүртлэх хугацаанд байр хөлслөх мөнгө өг гэж болохгүй шүү дээ. Харин төсөл хэрэгжүүлэгч аж ахуй нэгж төлөвлөгөөт хугацаанаасаа хожимдон барилгаа ашиглалтанд өгсөн тохиолдолд байрны түрээсээ барилгын компагниас нэмэмжлэх эрхтэй. Өөрөөр хэлбэл ирэх оны 12 сард бүрэн ашиглалтанд оруулна гэчихээд дөрвөн сараар хоцорвол гадуур байр хөлсөлсөн дөрвөн сарынхаа түрээсийн мөнгийг гүйцэтгэгчээр гаргуулах эрхтэй.
-Бичил бизнесийг дэмжих зорилгоор нийслэлийн иргэдэд олгох зээлийг хаагуур банк бус санхүүгийн байгуулага, хадгаламж зээлийн хоршоодын алинаар нь олгохоор болсон бэ?
-Нийслэлийн энэ жилийн төсөвт бичил бизнесийг дэмжихэд зориулж 15.2 тэрбум төгрөг төсөвлөсөн. Нийслэл 152 хороотой учраас нэг бүрт дунджаар 100 сая төгрөг байхаар тооцоолж гаргасан. Үүнээс бага их байж болно. Зээлийн журам, санг аль хэдийн баталсан учраас хэрэгжүүлэх шатандаа явж байна. Хуулийн дагуу банк, банк бус санхүүгийн байгууллага болон хадлагаламж зээлийн хоршоод иргэдэд зээл өгөх ёстой. Түүнээс хотын захиргаа иргэддээ зээл олгохгүй нь тодорхой. Тэдгээрээс хүү нь боломжийн, томоохон барьцаа шаардахгүй, шуурхай гэх утгаараа хадгаламж зээлийн хоршоодоор дамжуулан иргэдэд бичил бизнесийг дэмжих зээл олгохоор тогтсон. Иргэдэд таван сая хүртлэх төгрөгийн зээл олгоно.
-Хогны уут тарааснаар хогоо багасгах биш, өөр нэг төрлийн хаягдлаар нэмэгдүүллээ гэж шүүмжлэх хүмүүс цөөнгүй байдаг л даа? Үүн дээр та ямар байр суурьтай байна вэ?
-Хог, нийтийн тээвэр хоёр бол нийслэлийн нэн тэргүүний шийдвэрлэх ёстой асуудал. Хогийг эх үүсвэр дээр нь цуглуулах хоёрхон арга байдаг юм байна. Нэг бол айлуудын дунд хогны сав байрлуулах эсвэл айлуудад хогийн уутыг нь тарааж өгөх. Бид байшингуудын дунд маш олон хогин сав суурилуулсан ч хог багасах нь бүү хэл улам ихэссэн. Тиймээс айл өрх, албан газруудад уут тараахаар болсон. Цаашид ангилан ялгах буюу дан ганц ногоон уут бус шар, улаан, хөх зэрэг уутнуудыг иргэдийн хэрэглээнд нэвтрүүлэх болно. Хүнсний хаягдлаа улаанд нь, ахуйн хогоо ногоонд нь хийх цаг удахгүй ирнэ. Тэгэхээр хогоо цэгцлэх энгийн бөгөөд үр дүнтэй арга нь энэ. Түүнчлэн гэр хорооллын иргэдийн үнсний уутыг хийлгэхээр холбогдох компанитай нь ярьж байгаа.
-Улаанбаатар хотын дэд төвүүдийг байгуулах ажил хэр шатандаа явж байна вэ?
-УИХ-аас Улаанбаатар хотыг 2030 он хүртэл хөгжүүлэх төслийг баталсан. Түүн дээр Улаанбаатар хотыг 2023 он гэхэд найман дэд төвтэй болгохоор тогтсон. Өөрөөр хэлбэл өнөөдрийн сая гаруй хүн амтай Улаанбаатар хот Бага тойрог гэсэн ганц төвтэй. Энэ төвдөө кинотеатр, төрийн байгууллага, голлох их дээд сургуулиуд зэрэг нь төвлөрсөн учраас бараг ихэнх иргэд хотын төв рүүгээ өдөр бүр зүглэх хэрэг гардаг. Тийм ч учраас өглөөд нь хотын захаасаа төв рүүгээ, оройд нь төвөөсөө зах руугаа автомашинууд түгжирдэг шүү дээ. Найман дэд төвөөс эхний ээлжинд Сэлбэ буюу долоон буудал орчимд, Сонгинохайрхан дүүргийн долоо, найм, тавдугаар хороог нэгтгэсэн Баянхошуу дэд төвүүдийг Азийн хөгжлийн банкны 320 сая ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлээр бүтээн байгуулахаар болсон. Хотын захиргаанаас зургаан орчим сая ам.долларыг гаргана. Үүнийг УИХ баталчихсан. Одоо Засгийн газраас анхан шатныхаа гэрээг хийчих юм бол бүтээн байгуулалт ирэх сараас эхэлнэ. Энэ бол 300 га талбайд 30 гаруй мянган иргэдийн ая тухтай амьдрах нөхцлийг хангах зорилготой томоохон төсөл юм шүү. Энд 12-15 мянга ажлын байр, нийгмийн дэд бүтэц, инженерийн дэд бүтцийн хамтаар цогцоор нь шийдэж байгаа.
-Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн хүрээнд баригдаж байгаа барилгуудын эхний ээлж хэзээ ашиглалтад орох вэ?
-Энэ ажил өнгөрсөн оны хоёрдугаар сард журмаа баталж, дөрөвдүгээр сараас хэрэгжүүлэгч компаниудаа сонгосон. Одоогийн байдлаар 29 компани энэ ажилд оролцож байна. Нийт 1300 га  талбайд бүтээн байгуулалт хийгдэхээс 600 гаруй га-д ажил эхэлчихсэн. Энэ оны дөрөвдүгээр улирал гэхэд төлөвлөгөө ёсоор 4500 орчим айлын орон сууц ашиглалтанд оруулах ёстойгоос 3800 гаруй нь ашиглалтанд орох төлөвтэй байна.