Манай энэ удаагийн “VIPerson” зочноор Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Цахиагийн ЭЛБЭГДОРЖ  уригдлаа. Бидний урилгыг хүлээж аван, чин сэтгэлээ дэлгэсэн эрхэм Ерөнхийлөгч танд баярлалаа. 

НҮБ-ын Ерөнхий Асамблейн индэр дээрээс НҮБ шинэчлэгдэх ёстой гэж Монголын Ерөнхийлөгч  мэдэгдэл хийлээ. Бас л содон сонсогдож байна шүү. 
-Яахав, НҮБ-д өөрчлөлт хийнэ гэдэг бол олон жил л яригдсан зүйл. Монгол Улс ч эхэлж хэлж байгаа юм биш. Олон жил хэлж ярьсан л сэдэв. Тэр байр сууринд л бид нэгдэж байгаа юм.

-Гэхдээ таны дараагийн буудлыг НҮБ гэж хардаг шинжээчид бий. Та хувь улстөрчийнхөө хувьд ийшээ чиглэж бодлого явуулдаг уу. Хувийн мөрөөдөл бий юу. Айлчлал энэ тэр сурвалжлаад явж байхад тэнд бол танд бас нэлээд дэмжлэг байдаг ?
-Ер нь НҮБ ч бай аливаа олон улсын байгууллагууд өөрийн гэсэн дотоод журамтай. Тийм учраас хүссэн бүхэн юм уу, мөрөөдөлтэй бүхэн очоод ажил хийчих тийм боломж  маш бага. Санхүүжилт, татвар, бүс, тив гээд олон зүйл бий. Нөгөө талаар бас тэнд очиж ажиллая, олон улсын хэмжээнд хийх боломжтой зүйлээ хийе гэсэн хүмүүс маш их байдаг байх. Миний хувьд тийм зүйл бодож суух нь цагийн гарз гэж би боддог.

-Нэг хүүгээ ч гэсэн тэнд аваачих юмсан гэж ард түмэн мөрөөдөж байх нь бол дэмий зүйл биш биз дээ?
-Зүгээр хувь хүний хувьд бол тэр тийм амар бүтдэг, мөрөөдсөний зоргоор биелчихдэг юм биш л гэж хэлж байгаа юм.  

-Таны мөрөөдөл бүхэн биелдэг болохоор асуусан юм.
-Тийм үү.

-Ойрхон болж өнгөрсөн том айлчлалууд, түүнийг дагасан дуулиан дэлхий нийтийн анхаарлын төвд байлаа. Гадаад дотоодын хэвлэл мэдээллийн агентлагууд хангалттай мэдээллээ. Тийм болохоор нарийвчилж асуух зүйл надад бол алга. Гэхдээ, Ноён Ерөнхийлөгч өө, Монгол Улсыг төлөөлөн явуулж буй гадаад бодлого, дэлхийн дайдад тоглож буй таны тоглолт, хүчин зүйлсийг бид бахархан харж, талархан дэмжиж байна. Гадаад ертөнцөд дэрвэж байгаа Монгол тугны тухайд нүүр улайх юм алга. Танд уншигчдаа төлөөлж баяр хүргэх ёстой гэж бодож  байна.
-Баярлалаа. Гэхдээ би бол ажлаа л хийж байгаа хүн. Энэ ажлыг хий гэж ард түмэн надад итгэл өгсөн. Тэр даалгаварыг нь л биелүүлж яваа. Бид нар дор бүрнээ л ажлаа сайн хийж чадах юм бол Монгол Улс босно шүү дээ. Миний гадаад бодлого дээр барьж байгаа гол бодлого ерөөсөө Монголын жинг нэмэх юмсан гэсэн  зорилго. Олон улсын хэмжээнд ч, бүс нутгийн хэмжээнд ч, хоёр хөрштэйгөө ярьдаг энэ ярианы төвшинд ч. Монголын жин л нэмэгдээсэй. Энэ жинг нэмж үлдээх юмсан гэсэн чин хүсэл эрмэлзэл л надад байдаг. 

-Манай саяны айлчлалууд, хөршүүдтэйгээ хийсэн хэлэлцээрүүдийг тойрсон амтлаг яриа хөөрөө, дүгнэлтүүд сэтгэлд эерэг таашаал, итгэл найдвар төрүүлж байна. Гадна дотногүй таатай үгсийг нисгэж байх шиг. Та харин нэг л дуугүй байх чинь?   
-Ер нь хүмүүсийн хэлж байгааг сонсох хэрэгтэй. Одоо энэ айлчлал, энийг дагаж явж байгаа  зүйл бол сайн гэж улсууд үнэлж байна. Хамгийн гол болгоомжилж байгаа юм бол тохирсон ярьсан зүйлээ хийж чадахгүй, энэ дээр дараачийн залгаас нь байхгүй, тэгээд засаг төрийн байгууллагын дунд энэ ажил уначих вий гэж хүмүүс үнэхээр айж байгаа. Зөвхөн энэ ажил унах биш, хэрвээ тэр ажлууд явахгүй юм бол манай нэр хүнд хоёр хөршийнхөө дунд унах аюултай. Би хувьдаа энэ айлчлал, энэ бүхнийг тойрсон сайн магтаал, сайхан үгийг маш их болгоомжтой сонсох ёстой л гэж бодож байгаа. Тийм учраас бид энэ айлчлалуудын үр дүнг дагуулж хийх ажлаа онцгой анхаарч ярьж байгаа. Засгийн газар, албан тушаалтнууд, яам тамгын газрууд ярьсан тохирсон зүйл,  гэрээ хэлцэл бүх зүйлсийг ажил болгож, амьдрал дээр буулгах ёстой шүү дээ. Тэр ажлууд бол бужигнаж байх ёстой. Түүнийг л шаардаж, үүнийг ойлгож ажиллаасай. Амжилтай боллоо гэж баярлах биш, харин яаж энийг газар дээр нь буулгаж, хүн бүхний  амьдралд хүргэх вэ гэдэг дээр санаа зовох ёстой.

-Дараагийн зүйл би юу хэлэх гэж байна вэ гэхээр, гадаад бодлого дээр бол онц. Гол юм дотоодод байна. Гаднынхантай уулзаад байр суурийг нь тандаж байхад танай Монголын гол асуудал дотооддоо байна гэх юм. Дотоод асуудлуудаа одоо бид яах вэ. Энэ эдийн засгаа яах юм бэ. Бид шалан дороосоо хайруулсаар л байна. Хүйтэн байна. Гэр орноо бөөцийлж чадахгүй, тэнхээ тааруу байна. 
-Бид жаахан өөдрөгөөр харах ёстой байх. Эдийн засгийн энэ хүндрэл бэрхшээл гэдэг бол өвчин биш. Энд эргэлт гарна. Ер нь яахав улсаа баллаж байгаа, эдийн засгаа нурааж байгаа юм ерөөсөө  улс төр нь л юм. Улсаа өргөж босгохын төлөө хийх ажлаа улс төр болгож баллаад байгаа юм л даа. Миний нэг хэлдэг үг бий шүү дээ. Монголд юм хийлгэх гэхээс хийлгэхгүй гэсэн хүч нь илүү гараад, бүтээнэ гэснээс бүтээлгэхгүй гэсэн хүч нь илүү гараад үнэхээр санаа зовоож байгаа. Нэгэнт нээлттэй нийгэм учраас энэ буруу байдлыг хүмүүс хараад, ийм хорлонтой зүйлсийг буруушаадаг, дэмждэггүй хандлага өсч байгааг бол би сайн зүйл л гэж харж байгаа. 

-Гаднын хөрөнгө оруулагчид гараад явчихсан. Ажил хийж байсан хүмүүс дүрвэж зугтсан. Ийм оронд хөрөнгө оруулж үйлээ үзэж байхаас залхсан. Манай энэ засаг толгойлж байгаа нөхөр болохоор би дуудаад аваад ирнэ л гэсэн. Ирж байгаа нь алга. Тэгээд яахав, эргээд л дотоодын хэдэн бизнесмэнүүдээ татвараар дарж, бүсийг нь чангалж байна. Хорих газрууд руу баялаг бүтээж явсан бизнесмэнүүдээ ачиж байна. Ардчилсан нам бол бас хүнлэг алхмуудыг хийдэг нам байсан. Энэ эдийн засгийн өршөөл гэдэг юмыг барьж аваад хийвэл яасан юм. Та бол цаазын ялыг халж том хөшөө босголоо. Одоо энийг аваад явах бодол байна уу?
-Өөрийн тань тавьж байгаа энэ асуулт дотор олон юм давхцаад байна л даа. 

-Нэг уулзсаных бүгдийг л асууж авах хүсэл байна шүү дээ, Ерөнхийлөгч өө?
-Эдийн засгийн Өршөөлийн хуулийн хувьд Засгийн газар санаачлаад оруулсан байгаа. Тэнд болохгүй ч юм байгаа байх. Болох ч зүйл бий байх. Энэ хуулийн хэлэлцүүлэг явагдаад, нийгмээрээ хэлэлцсэний дараа харъя л гэж бодож байна.  Эдийн засагт хамгийн гол шийдэх шаардлагатай, нэрийн хуудас болсон том асуудлаа Засгийн газар барьж аваад зоригтой хийх хэрэгтэй.

-Жишээлбэл?
-Жишээлбэл, боловсрол, эрүүл мэнд, соёл гээд бүхэл бүтэн нийгмийн асар том салбар байгаа юм. Энд ерөөсөө өөрчлөлтийн гэдэг юм уу, ялангуяа тэр хувийн санаачилгын ямар нэгэн үнэр ороогүй байгаа юм. Үүнийг оруулаад хийх юм бол Монголын эдийн засгийг нөгөө орон сууцыг хувьчилсан шиг, малыг малчдад өгсөн шиг тийм хэмжээнд идэвхжүүлэн босгож ирэх боломжтой.  Дээр нь санхүүгийн үйл ажиллагаа зөвхөн банкаар л дамжиж байна. Хөрөнгө мөнгө нь тэгж босч байна. Гэтэл мөнгө босгодог хоёр дахь зах зээл гэж байдаг шүү дээ. Энэ үйл ажиллагааг маш хурдтай идэвхжүүлэх ёстой. Олон улсын хэмжээнд нийцүүлэх ёстой. Энэ үйл ажиллагаа зогсоод л байна. Нийгмийн даатгалын сан гээд хэдэн их наяд төгрөгийн өртэй, гэхдээ тэр өрийг нь эргүүлээд боломж болгоод хувиргачих, эргүүлээд Монголын нийгэм эдийн засгийн амьдралыг маш хурдтайгаар хөдөлгөөд тэнд хамрагдаж байгаа хүн бүрт ашигтай байхаар шийдчих боломж  байгаа юм. Үүнийг барьж аваад л хийх хэрэгтэй. Нөгөө дэд бүцийн томоохон асуудлууд байна. Дамжин өнгөрөх тээвэр гээд бид хоёр хөрштэйгөө яриад шийдэж байхад л үүнийг дагуулаад л Засгийн газар асуудлыг маш хурдтай шийдэх хэрэгтэй.  Мөн өмч тойрсон асуудлуудаа шийдэж, үндэсний аж ахуйн нэгжүүдээ дэмжсэн шиг дэмжих хэрэгтэй.

-Би танд эдийн засгаа яах вэ гэдэг асуулт тавилаа. Дотоодын зовлон ганц энэ биш. Одоо энэ хууль журмаа яах юм. Хууль зөрчих явдал хавтгайрчихлаа. Тунхаглал бол өөр хэрэг. Амьдралын борог хөрсөн дээр ард иргэд маань шүүхийн хараат байдал, авилга хээл хахуульд идэгдсэн, гэр бүлжсэн, ёс суртахууны гүн доройтолд орсон “хуучин” шүүхэд дарамтлуулж байна.  
-Хуулийн байгууллагын шинэчлэлийн ажлыг үргэлжлүүлж хийнэ. Энэ дээр тууштай ажиллана гэж бодож байгаа. Хуулийн байгууллагын шинэтгэл дөнгөж эхлэлийн  байдалтай байна. Хүнэр яривал манай хүүхэд дөнгөж л хөлд орж байна. Хуульчид, шүүгчдийнхээ барих хуулийг нь, ажлаа хийх хуулийг нь  гаргаж өгөөгүй байгаа юм. Энэ шинэчлэл орж ирээгүй байхад хуулийн байгууллагад шинэчлэл хийсэн гэж үзэх ямар ч бололцоо байхгүй. Би хуулийн байгууллагын дотроос ялангуяа шүүхийн байгууллага, манай  шүүгчдийн хувьд энэ шинэчлэлийг хамгийн их дэмжиж, идэвхтэй оролцож байгаа хүмүүс гэж үзэж байгаа.

-Дээд шүүхийн тухайд хачирхалтай дүгнэлтүүд олон ирэх юм. Шүүхийнхээ нэр хүндийг хамгаалж  гарах гээд өмнөх шатныхаа гаргасан шийдвэрүүдийг шууд л батлаад батлаад л явчихдаг.  Хүний хувь заяа шийдэж байгаа улсууд биз дээ. Таван шүүгч орж ирэхэд гурав нь эвшээж сууж байгаад л гарч байх жишээтэй. Яг бүгдээрээ хэргийг нь уншдаг ч үгүй. Энгийн ард түмний зүгээс ийм гомдол маш их ирж байна. Төр тэдэнд цалин пүнлүү, хангамж ямбыг нь хангалттай өгсөн гэж боддог. Яагаад тэд иргэдийн зовлонд ингэж хандаж байна вэ. Энэ ард түмэнд эргээд жаахан хайр өгч болохгүй юу? 
-Ер нь шүүхийн өөрийнх нь онцлог гэж байгаа. Бусад мэргэжлээс өөр. Хуулийн дагуу шийдвэр гаргадаг. Аль нэг асуудлыг хуульд нийцүүлж зөв, буруу гэсэн шийдвэрийг гаргах ийм эрхтэй хүмүүс. Олон нийт ч хууль шүүхийнхнийг хүний зовлонд ойрхон бай гэж шахаж байгаа нь зөв.

-Тойргийн шүүх гэж нэг байгууллагыг хүмүүс их шүүмжлэх юм. Сумаасаа аймаг орох хүндрэлтэй байдаг хөдөөгийн иргэд асуудлаа шийдүүлэх гэж бүр хэдэн аймаг алгасч, аймаг дундын шүүх гэдэг рүү очдог болж байна. Очоод хэрэг нь шийдэгддэггүй, хойшилдог. Дөч гаруй удаа шүүх  хурлаа хийлгэх оролдоод явж байгаа өмгөөлөгч ч байна. Энэ шинэтгэлүүдэд ахин засвар хийж явах юм уу, эсвэл үгүй юу?
-Засвар хийлгүй яахав. Явж байгаа шинэтгэлийн замд болохгүй байгаа зүйлсээ бид засаад явах ёстой. Нөгөө талд нь шинэтгэлээ дагуулж хийх ёстой ажлууд нь дагаж хийгдэж өгөхгүй бас удаад байгаа юм. Үүнээс болоод шинэтгэлийн нэр хүнд унах аюул байна. Ер нь хуулийн шинэтгэл гэдэг бол нэг өдөр хийгээд дуусгадаг субботник биш. Энэ бол байнгын зовлон. Байнгын засвар. Байнгын ажил. Хүний амьдрал өөрөө байнга л өрнөж байдаг зүйл учраас

-Та бол ардын хүүхдийг алаг үзэхийг тэвчдэггүй хүн. Таны бүх амьдрал энэ чанарыг тань харуулдаг. Гэтэл таны энэ хүндэтгээд байгаа хүмүүс бүх шийдвэрээ эрх мэдэлтэй, мөнгөтэй хүмүүсийн талд гаргаж байна. Ядуу хүмүүсийн зовлон их байна. тэдэнд өмгөөлөгч ч авах боломж олдохгүй байна. Шинэчлэлийн тоос тэр дээгүүр л суунаглаж байх шиг. Үүгээр би шүүхийн тухай асуултаа хаая. 
-Үнэн үнэн. Энэ байдлыг л бид өөрчлөх гэж ажиллаж байна. Өөрчлөх гэж л энэ шинэтгэлийн ажиллагааг эхлүүлсэн шүү дээ. Гэхдээ энэ эхлүүлсэн ажлаа бид үлдэж байгаа хугацаандаа хийж хэрэгжүүлэхийн төлөө л зүтгэнэ. Төлөвлөсөн зүйл олон. Хийгээд, яриад, өргөн барьчихсан, одоо шийдвэрлэгдэх гэж байгаа асуудлууд байгаа. Энд өөрчлөлт гарнаа.

-Намайг уншигчид маань болж өгвөл Ерөнхийлөгчөөс айхгүй шиг асуугаад явчихаасай гэж хүсч байгаа байх л даа. Тийм болохоор би аль болох ард түмний дундаас олсон сэдвүүдээ асууж авах хүсэлтэй байна. 
-Таны эрх шүү дээ. Асуух бүх юмаа л асуу.

-Цагдаа, прокурор, АТГ, тагнуул зэрэг хүчний байгууллагуудын байдал хүнд байна. Шинэчлэлийг толгойлж буй Хууль зүйн сайд салбартаа зовлон болж байхыг харлаа. Бүх шатандаа сайдаа гайхширч, сайд нь өөрөө ч нэг бүрчлэн зуусан хүмүүсээ гэсгээж байхыг харж байна. Магадгүй энэ нь нэг хэсгийнхнийг төлөөлсөн асуулт байж болно. Гэхдээ та энэ асуултад хариулж болох уу? 
-Ер нь хуулийн байгууллагын ажил бол хуулиараа л явах ёстой.

-Хүйтэнд хөрч, халуунд халж, бүх зовлонтой ноцолдож явдаг хүчнийхэн үргэлж сайддаа зануулж, загнуулж явах шинэчлэл юм уу. Ер нь Х.Тэмүүжингийн шинэчлэл гэж хэн нэрлэсэн, юу юм бэ. Та Х.Тэмүүжин гэдэг энэ залууг үнэт зүйлтэй залуу гэж онцгойлж өмгөөлсөн. Улс төрийн энэ залуу лидерийг та илүү их хайрладаг. Тэр хайраа ард түмнээс ч нуудаггүй. Тэр яг ямар үнэт зүйлтэй юм бэ. Энэ асуултыг олон хүн танд тавихыг хүсч байгаа байх?
-Ийм хатуу асууж байгаа чинь сайн. Үнэт зүйл ярьж яваа бол үнэт зүйлдээ тэнцэж ажиллах ёстой. Түүнд  ноцтой дутагдал ч бий, үнэт зүйл ч бий гэж би хэлж байсан.

-Санаж байна. Яг түүний гэх үнэт зүйл юу юм бэ?
-Хуулийн шинэчлэл. Ард нийтийн эрх ашигт нийцсэн тийм хуулийн шинэчлэлийг хийж чадах хүн гэсэн л миний итгэл юм л даа. Би Х.Тэмүүжинд анхааруулсан.

-Та юу гэж анхааруулсан юм бэ. Үнэхээр сонин байна?
-Хуулийн салбарыг толгойлж байгаа хүн мөнгөтэй бааданд шургасан мэрэгч шиг аашилж болохгүй. Чи өөрөө өөрийгөө идэж дуусгах нь байна шүү гэж.

-Төв аймгийн шоронд Ерөнхий сайдаа дагачихсан давхиж очиж байгаа нь яг юу байсан бэ. Тэр хоёр хүнийг хамтдаа хөтлөлцөөд, тийм газар тууж явахыг хараад олон нийт их л гайхсан.
-Яаж ч зөвтгөх аргагүй буруу үйлдэл. Тийм ёс бус алхмын өөдөөс хуулиа барин сөрж чадаж байгаа төрийн албан хаагчийг олон түмэн өмөөрөхөөс яахав. Хүмүүс хэнийг өмөөрч, юуг буруутгахаа мэднээ. Хууль зүйн сайд эхлээд хуулийг биелүүлэх ёстой. Энэ талаараа үлгэрлэх ёстой. Шударга ёсны сайд хүн шударга ёсоо сахихгүй юм бол хэн сахих юм бэ. Энэ асуултыг  “хууль ч яахав дээ” гэж ханддаг төрийн албан хаагчид, ялангуяа төрийн өндөр албан тушаалтан бүрээс хатуу асуух ёстой.

-Ерөнхий сайдын ахлах зөвлөх Л.Гансүх хоригдоод хоёр сар болж байна. Зарим нь түүнийг хэлмэгдүүлж байна гэх. Зарим нь өөрөөр хэлэлцэх. Та энэ тухай юу мэдэж байна вэ?
-Ямар асуудалд орооцолдсоныг нь би мэдэхгүй. Хууль ялгах байлгүй. Л.Гансүх хуулиа сайн мэдэх л ёстой хүн.

-АТГ болон бусад хүчний байгууллага хүмүүсийг олноор нь барьж хорьж байна. Олон сараар хорьж зовоож байна. Тэгээд зарим тохиолдолд асууж хөөцөлдөхөөр “Дээрээс ийм чиглэл өгсөн юм” гэх маягийн хачин хариулт өгдөг. Энэ зөв юм уу ?
-Аль нэгэн хуулийн байгууллагад Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн зүгээс буюу, Ерөнхийлөгчийн институцийн зүгээс  энэ хүнийг барь, хорь гэдэг ийм чиглэл, ийм даалгавар хэзээ ч очдоггүй. Хэрвээ ийм зүйлийг бидний нэрийг өмнөөс ярьж байгаа улсууд байгаа бол өөрсдийнхөө арчаагүй үйлдлээ л халхавчлах гэсэн, төрийн тэр ариун албыг, ариун нэр төрийг буруугаар ашиглаж байгаа л хүмүүс. Тийм хүмүүс байх шиг байна. Ер нь ийм хүмүүс бол ажлаа өгөөд л явах ёстой гэдгийг хэлье. Эрх мэдэлдээ бардсан, ташуурсан ийм улсууд төрд байх ёсгүй.

-Таны ахиад нэг хуурай “хүү” Б.Хурц гэдэг залуугийн тухай их яригдах юм. Монголын тагнуулын байгууллагад хариуцлагатай алба хашиж байсан нэгэн хурандаа манай сонинд маш ноцтой захидал ирүүлсэн. Бид тэр хүний эрхийг хүндэтгэж анх сониндоо нийтэлсэн. АТГ-ыг бол та байгуулсан. Одоо энэ айл руу нэлээн  ширүүн шүүмжлэл явж байгаа харагдах юм. Нөгөө талаар энэ байгууллага нөгөө байгуулсан хүнээсээ ч том эрх дархтай, нэрийг нь бариад хүн хороохоос бусдыг хийгээд ч байх шиг харагдах. Ийм хачирхалтай хоёр дүр зураг л үзэгдээд байна л даа. Энэ тухайд та юу хэлэх вэ?  
-Ер нь авилгалтай тэмцэх бол амар ажил биш. Авилгатай тэмцэх бол манай үндэсний эрх ашиг.  Авилгалтай тэмцэнэ гэдэг бол Монголын ард түмний аюулгүй байдлын төлөө, ерөөсөө төрийн аюулгүй байдлын төлөө л тэмцэж байна гэж ойлгох хэрэгтэй. Тэгэхээр энд үүрэг гүйцэтгэж байгаа хүмүүс нэгдүгээрт, тэр үүргээ онцгой ойлгох ёстой. Нөгөө талдаа хийж байгаа ажил нь хуулийн дагуу зөв явдаг байх хэрэгтэй. Тэгээд энэ яригдаад, бичигдээд байгаа тэр зүйлүүд дээр онцгой анхаарах ёстой л доо. Нэг зүйлийг бас хэлэх хэрэгтэй. Ер нь хуулийн ажил хуулиараа л явна. Тэнд ямар ч албан тушаалтан хөндлөнгөөс оролцох ёсгүй.

-Итгэ, ажиллах эрх чөлөөг нь олго гэсэн үг үү?
-Итгээд эрх чөлөөг нь ч өгөх хэрэгтэй. Нөгөө талаас нь хариуцлагыг нь ч шаардах ёстой. Тэр хариуцлагыг шаардаж байгаа, тэр хариуцлага тал нь жаахан сулдаад байна уу даа гэсэн ийм ойлголт бол надад байна. Тийм учраас бид энэ тал руу нь харж ажиллах хэрэгтэй. Ер нь хүнийг хорьж, залхаан цээрлүүлэх байдлаар хэрэг илрүүлэх гэж оролддог, хэрэг илрүүлсэн нэр зүүдэг энэ үйл ажиллагаанаасаа хуулийн байгууллага салах ёстой юм. Үүнээс нь салгахын тулд яг хуулийн байгууллагын барьдаг хууль, үйл ажиллагааных нь тухай хуулиудийг  бүрэн өөрчлөөд УИХ-д өргөн барьсан байгаа.

-Та өөрөө нэг иргэнийхээ амийг харийн орны ерөнхийлөгчөөс гуйгаад очиж байсан Ерөнхийлөгч хүн. Өнөөдөр манайд хүмүүсийг жилээр хорьж байна. Хоригдох хугацааг 20 хоног ч биш, хоёр сар ч биш шууд дөрвөн сараар сунгаад л тогтоол гаргаж байна. Тэр хүн, тэр айл, үр хүүхдийнх нь хувь заяаг зүгээр л дуусгаад  хаяж байна. Хилээр гарахыг нь хязгаарлаад л шалгаж болдоггүй юм уу. Прокурор гэдэг байгууллага дээр ч сүүлийн үед том асуултын тэмдэг босч байна.
-Асуултын тэмдэг босч байнаа гэдэг чинь энэ салбарт шийдэх асуудал байна гэсэн үг. Бидний олон жил ярилцаад батлуулах гэж байгаа хуулиуд гараад, хэрэгжиж эхэлсний дараа маш том өөрчлөлт гарна. Хууль зөрчсөн байж болзошгүй үйлдлийг илрүүлэхдээ хорьж цагдахыг урьтал болгодог бүдүүлэг арга барилаа өнөөдөр ч манай хуулийнхан өөрчлөх боломж байгаа. Хууль нь ийм юм гээд хүмүүсийг айлгах, залхаах байдлаар хэрэг хүлээлгэх гэж оролдох явдал бол өөрөө гэмт хэрэг гэдгийг би энд онцолж хэлье. Тэгэхээр энэ байдлыг засах ажлыг бид зөвхөн хүнээс биш хуулиасаа, тогтолцооноосоо хайж, түүнийг өөрчилж байж л иж бүрэн өөрчлөлт болж чадна.

-Та тав дахь жилдээ Монгол Улсын Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байна. Хоёр дахь удаагаа итгэл өгсөн Ерөнхийлөгчдөө ард түмэн нэлээн найддаг юм байна. Энэ итгэл найдвар, энэ хайр өвөрмөц агаад, ёстой нөгөө жинхэнэ үнэт зүйл дээр суурилдаг зүйл юм байна л даа. Өнөөдрийн АН-ын төр барьж буй энэ үе хүссэн ч эс хүссэн танаар л хаяглагдаж үлдэх байх. Ёс зүйгүй явдал хэрээс хэтэрлээ. Зугаа цэнгэл, ард түмнээ элэг барьсан гааралтууд дэндлээ. Та эдэндээ боль гэж хэлдэг үү. Боль гэж хэлэхээр ер нь юу гэж хэлдэг  юм бэ. Би олон түмнийг төлөөлж л танд асуулт тавьж байна. Тэдний буюу бүр ардын үгээр нь, тэр хандлагаар нь шүү.
-Ер нь бол ардчилал гэдэг юм маань өөрөө хариуцлага гэдэг ойлголтоос хөндий байх юм бол утгаа алддаг л даа. Албан тушаал хашиж байгаа хүмүүс ёс зүйгүй болчих юм бол мөн утгаа алддаг. Тэгэхээр нөгөө талд нь бид нар хариуцлагынх нь тогтолцоог оруулж ирэх хэрэгтэй болж байгаа юм. Энэ чиглэлээр тодорхой санаачлагууд гаргаад явж байгаа. Шийдүүлэхийн төлөө явна. Ер нь нэг зүйлийг хатуу цээрлэх ёстой. Төр ч, иргэд ч сэрэмжтэй байх тийм сургамжийг бид хангалттай авч байна. Энэ бол төрийн мөнгө харуулж болохгүй, төрд эрх мэдэл олгож болохгүй тийм хүн гэж байдаг юм шүү гэсэн сургамж.

-Баримт бариад ярихаар л зарим талаас хэт жижиг зүйлс рүү орж байгаа юм шиг болчих гээд байх юм. Хавтгай эрх ямбанд бялуурсан шинж, төр барьж ү