ӨнөөдөрД.Ганхуяг: АН-ын үйл ажиллагаа олон түмний НҮДЭНД ил байдаг
2016 оны 3 сарын 15
УИХ-ын гишүүн Д.Ганхуяг
-УИХ-ын чуулган завсарлаад нам гүмхэн байна. Ээлжит бус чуулган орох сураг байсан больсон бололтой. Ирэх хаврын чуулганаар зайлшгүй хэлэлцэх ёстой ямар хуулиуд байна вэ?
Ээлжит бус чуулган амжихгүй байх. Хаврын чуулган эхлэхэд хоёр долоо хоног гаруйхан хугацаа үлдсэн байна. Ирэх чуулганаар татварын шинэчлэлтэй холбоотой багц хуулиуд, тодруулбал Татварын ерөнхий болон Аж ахуйн нэгжийн орлогын татварын тухай хуулиудын шинэчилсэн найруулгын төслүүдийг хурдан баталчих хэрэгтэй байна. Засгийн газраас өргөн барьсан эдгээр хуулийн төслүүдийг жаахан харсан агуулгын хувьд боломжийн гэж үзсэн. Шалтгаан нь АН төвтэй засгийн үед татварын өршөөлийн болон хөрөнгө, орлоготой холбогдсон эдийн засгийн ил тод байдлын хуулиудыг баталснаар далд эдийн засгийг бууруулж, эдийн засгаа эрүүлжүүлж чадлаа. Сангийн яамны мэдээллээр жилийн ДНБ-ээс 60 орчим хувиар илүү хөрөнгө ил гарсан байна.
Иймээс татварын шинэчлэлийг хийж ойлгомжтой, шудрага, ил тод эрх зүйн орчныг яаралтай бүрдүүлэх нь зөв юм. Нэмүү өртөгийн албан татварын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгыг өнгөрсөн чуулганаар баталж, одоо хэрэгжиж эхлээд байна. Энэ хууль гайгүй сайн хууль болсон дүгнэлт аваад байна. Нэг сарын төсвийн орлогын гүйцэтгэл 95 орчим хувьтай гарсан гэсэн мэдээлэл байна. Эдийн засаг эрүүлжиж, татварын сайн эрх зүйн орчин бүрдсэнээр ААН-үүд айдасгүй үйл ажиллагаа явуулах болно. Энэ хэмжээгээр эдийн засаг тэлнэ, мөн татварын бааз, суурь нэмэгдэнэ. ААН-үүдийн өрсөлдөх чадвар, хөрөнгө оруулалт нэмэгдэнэ. Тодорхой хугацааны дараа иргэдийн амьжиргаа ч дээшилнэ гээд олон эерэг зүйл бий болно.
Мөн Ард нийтийн санал асуулгын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын хуулийн төслийг баталчихмаар байна. Миний санаж байгаагаар олон жил Үндсэн хуулинд өөрчлөлт оруулна гэж ярьлаа.Тиймээс санал асуулгын хуулинд Үндсэн хуульд оруулах бүх өөрчлөлтөөрөө ард түмнээсээ асуух өөрчлөлтийг оруулаад, тэгээд энэ зуны сонгуулийн санал хураалттай хамт Үндсэн хуульд оруулах өөрчлөлтийг олон түмнээсээ асуугаад шийдчих нь зүйтэй гэж бодож байна. Үндсэн хуульд гүйцэтгэх засаглалын тогтвортой байдлыг нэмэгдүүлэх, сумын засаг даргыг иргэдээс нь шууд сонгох, баг хэсэг, сум хороо, аймаг дүүргийн статус(эрх үүрэг)-ыг адилхан болгох, парламентын засаглалыг бэхжүүлж хариуцлагыг нэмэгдүүлэх гээд зайлшгүй оруулчих шаардлагатай зүйл байна гэж үзэж байна. Ийм асуудал дээр олон түмний саналыг авах хэрэгтэй. Эдгээр нь хөгжлийн үзэл баримтлалын чанартай томоохон ажил. Тиймээс хэлмэгдүүлэлтийн үе шиг зөвхөн гүтгэлэг, харлуулалтаар сонгуульдаад амжилтанд хүрэхгүй байх.
Чуулганы завсарлагаанаар ямар ажил амжуулж байна вэ?
Тойрогтоо уулзалт хийх бэлтгэл хийж байна. Иргэд, сонгогчдоо дөрвөн жилд хийсэн ажлын тайлан, АН-ын мөрийн хөтөлбөрийн хэрэгжилтийг сэтгүүлээр хүргүүлэх ажил хийж байна. Мөн өмнөөс төлөвлөж байсан ганц хоёр хуулийн төсөл дээр ажиллаж байна. Дээр нь шинэ мэдээлэлтэй танилцаж, шинэ гарсан номын хуудас эргүүлж сууна.
-Ш.Түвдэндорж гишүүн Сонгуулийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төслийг өргөн барьсан. Сонгуулийн хугацаа тулсан энэ үед хуульд өөрчлөлт оруулах нь зөв юм уу. Уг нь бол жагсаалтын 28 мандатаас зургааг нь нийслэл рүү шилжүүлэх юм билээ? Бас Сонгуулийн хуулиар ҮХЦ-д маргаан гаргасан гэсэн яриа байна.
Би тэр хуулийн төсөлтэй танилцаагүй байна. Жагсаалтын 28-ыг хот хөдөө гэж хуваах боломжгүй гэж харж байна. Шалтгаан нь жагсаалтын 28 чинь намын мөрийн хөтөлбөр, намын нэрээр хот, хөдөө гэж ялгахгүйгээр нийт сонгогчдоос авсан саналаар шийдэгддэж ирсэн, тэр хэвээрээ байх нь зөв гэж бодож байна. Харин батлагдсан хуулиар тойргийн 48 мандатын 30 орчим хувь буюу 14 мандат нь хотоос байгаа юм. Гэтэл нийт хүн амын 50 дөхүү хувь нь хот болоод хотын орчин тойронд амьдарч байгаа гэдэг. Тиймээс энэ тойргын мандатаас хотын мандатын тоог нэмье гэсэн санал болов уу гэж бодож байна. 2012 онд ч ийм санал гарч байсан. Сонгуулийн холимог тогтолцоог бол би дэмждэг. УИХ дээр тойргийн буюу ИТХ шийдчих олон асуудлыг ярьдаг.Тэр сургууль, цэцэрлэг, дотуур байр, цагдаа, эмнэлгийн урсгал зардал, барилгын төсвийг орон нутаг шийддэг баймаар байна. Тиймээс жагсаалтын гишүүд байснаар улс орны томоохон бодлогын асуудлыг шийдэхэд дөхөмтэй байдаг. Гэхдээ жагсаалтын гишүүдэд нэг удаа ч гэсэн тойргоос сонгогдсон байх зэрэг шалгуур хэрэгтэй. Жагсаалтын асуудлаар 2012 онд цэцэд хандаад ҮХЦ үндсэн хууль зөрчөөгүй гэсэн шийдвэр гаргасан байдаг.
-Сонгуулиас өмнө АН ИЗНН, МҮАН-тай нэгдэх боломж бий юу. Хүмүүс бол янз бүрээр л ярьж байна?
Үзэл баримтлалын хувьд ойролцоо намууд гэж ойлгодог. Тиймээс сонгуульд нэгдэж орж олонх болоод улс орноо хөгжүүлэх тэр бодлогоо хэрэгжүүлэх нь зөв гэж бодох юм. Ер нь парламентын засаглалтай хөгжилтэй орнуудад улс төрийн дахин хувиарлалт тодорхой хугацааны дараа явагддаг үйл явц. Энэ үе нь манайд бараг ирсэн болов уу гэж бодож байна. Энэ тохиолдолд түрүүлж сэтгэсэн, хөдөлсөн, шинэчлэгдсэн нь илүүрхдэг.
- Харамсалтай нь өнөөдрийн байдлаар нааштай хариу аль ч намаас хүлээж авсангүй. Магадгүй энэ байдлаараа сонгуульд орж мэдэх нь?
ИЗНН тухайд АН-тай үзэл бодол төстэй, стратегийн түнш хэлбэрээр ажилладаг гэж ойлгодог. ИЗНН АН-д нэгдэх гэж байна гэж нилээд хэдэн жил яригдсан, одоо л тэр нь бодит ажил хэрэг болох нь гэж харж байна.
- Танай намын дарга орон нутагт ялах найдваргүй боллоо гэдгээ бараг хүлээн зөвшөөрчихсөн. Та үүнтэй санал нийлэх үү?
Санал нийлэхгүй байна. Шалтгаан нь нийт сонгогчдын 25 орчим хувийг эзэлдэг малчид АН-с хэрэгжүүлж байгаа бодлогод талархаж байгаа нь илт ажиглагдаж байгаа. Өөрөөр хэлбэл энэ нь орон нутагт АН-ын рейтинг өсч байна гэсэн үг. Тухайлбал малчидын үйлдвэрлэлийн зээлийн анх удаа буурууллаа, зам харгуй сайн болж бүх аймгуудыг нийслэлтэй хар замаар холболоо, ноосны урамшуулалыг АН-ын гишүүд санаачилсан ба одоо олгоод явж байна, 1990-1995 оны хооронд ажиллаагүй хугацааг ажилласнаар тооцох, 1995-2000 оны хооронд тэтгэврийн даатгалын шимтгэл төлөгдөөгүй бол багахан мөнгөөр нөхөн төлөх боломж бүрдэж эдгээр арга хэмжээнд нийт насанд хүрсэн иргэдийн 30 орчим хувь хамрагдаж ирээдүйд тэтгэвэр авах боломжтой боллоо. Хүүхдийн мөнгийг олгож байна. Хүүхэд харах үйлчилгээний тухай хууль батлагдсанаар 32 мянга орчим эцэг, эх ажилтай болох боломж бүрдэнэ. Малчдын нэг жил ажиллаж нийгмийн даатгалын шимтгэл төлсөн хугацааг 20 хувиар нэмэгдүүлж тооцох эрх зүйн орчинг бүрдүүлсэн, шинэ сум хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж байгаа, аймаг бүрт 1000 орон сууц хөтөлбөрийг хэрэгжүүлж байна, анх удаа махны экспортыг албан ёсоор эхлүүллээ. Мөн ахмадууддаа зориулж хамтын тэтгэврийн тухай хуулийг баталж гаргалаа. Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр /НАТ/-ийн орлогоос орон нутагт үлдэх орлогыг 25 хувиар нэмэгдүүлж, элс, хайрга буюу түгээмэл тархацтай ашигт малтмалыг ашиглуулах эрх болон НАТ-н орлогыг 100 хувь орон нутагт шилжүүллээ. Алслагдсан бүс нутагт бензиний үнийг буурууллаа. Мөн эдгээр бүс нутагт үйл ажиллагаа явуулах аж ахуйн нэгжийг аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварыг бууруулах шийдвэрийг гаргалаа. Анх ардчилсан нам санаачлан малыг малчдад нь хувьчилж байсан, 2008 онд өмнө нь баталсан өрхөд газар өмчлүүлэх зохицуулалттай хуулийг иргэдээ ялгахгүйн тулд АН-ын гишүүдийн санаачилгаар иргэн бүр газар өмчлөх эрхтэй болгож өөрчилсөн, одоо хот хөдөөгүй орон сууцтай болоход нь хөнгөлөлттэй зээл олгож өнөөгийн байдлаар сүүлийн гуравхан жилийн хугацаанд 80 орчим мянган айл өрх энэ хөтөлбөрт хамрагдаад байна.
- Нэгэнт орон нутагт ялах магадлалгүй гэдгээ мэдсэн болохоор МАН-ын даргатай уулзаж, тохироо хийхийг хүссэн гэдэг. МАН ард түмнээ сонсьё аяныг 21 аймгийн 10-т нь явж хэлэлцүүлсэн. Одоо баруун зүгийн 10 хүрэхгүй аймаг үлдсэн тул эдгээр аймагт АН-д дэмжлэг үзүүлэхийг хүссэн гэх юм билээ. Та энэ талаар хэр мэдээлэлтэй байгаа вэ?
Тэр тохироог мэдэхгүй, сонсоогүй юм байна. АН-ын удирдлага, тойргоос сонгогдсон УИХ-ын гишүүд, Ерөнхий сайд бүгд иргэдтэй уулзалт хийж байгаа, цаашид ч үргэлжилнэ.
- Танай намын ҮЗХ хэзээ хуралдах вэ?
Гишүүд орон нутагт эд ажиллаж байна. Хаврын чуулган дөхүүлж байж хийх болов уу.
- Өнөөдрийг болтол ҮЗХ-ын тов гарахгүй байгаад намын жирийн гишүүд нэлээд шүүмжлэлтэй хандаж байсан. Уг нь тэрхүү хурлаар З.Энхболд, Л.Эрхэмбаяр нарыг жинхлэх учиртай?
Намын дарга бол Намын их хурлаар жинхлэнэ. АН гол барьж буй намынхаа хувьд иргэдийн итгэлийг дааж төрийн ажилдаа гол хүчээ зарцуулах учиртай. Нам доторх асуудал дараагийн, бүүр дараачийн асуудал гэж бодох нь зохистой.
- ҮЗХ-г санаатайгаар хуралдуулахгүй байгаа юм биш үү. Өнөөдөр АН-ын жолоог шулуухан хэлэхэд “Шонхор”-ынхан атгаж байгаа. Та ч энэ фракцийн хүн. Тэгэхээр тодорхой тоймтой хариултууд өгөх болов уу?
Шонхор фракцийн дарга АН-ын дарга болсон нь үнэн. АН-ын дарга маш хурдацтай, бүтээмж өндөртэй ажиллаж байгааг олон нийт харж л байгаа. Ер нь АН-ын үйл ажиллагаа олон түмэнд ил тод байдаг нь давуу тал. Нэг фракц биш АН төвтэй төр засаг идэвхтэй ажиллаж байна. Харин манай гишүүд хувийн асуудлаа үргэлж хойш, хойш нь тавьж улсын хөгжлийн төлөө бүхнийгээ зориулж цаг наргүй ажиллаж байгаа.
-Манай улс төрийн намууд сонгуульдаа л хэт анхаарал хандуулаад байгаагаас биш ам.долларын ханшийн өсөлт, гадаадын хөрөнгө оруулагчдын тал дээр чимээгүй байх шиг. Валютын ханшийн өсөлтийг хязгаарлаж, шинэ хөрөнгө оруулагчдыг татах боломж юу байна?
Ер нь хөрөнгө оруулалтын эрх зүйн орчин, ялангуяа эрсдэл өндөртэй газрын тос, эрдэс баялагийн салбарын эрх зүйн орчин харьцангуй ойлгомжтой, урт хугацаанд тогтвортой, өрсөлдөх чадвартай болсон. Гол нь манай гол нэрийн ашигт малтмалын зах зээлийн үнэ уначихсан хэвээр байна. Энэ нь ашиг багассан гэсэн үг. Ашиг багатай салбарт хөрөнгө оруулалт ихээр нэмэгддэггүй. 2012 оноос хойш уул уурхайн бус салбарыг, ялангуяа боловсруулах аж үйлдвэрийн салбарыг нилээд дэмжсэн. Энд тодорхой үр дүн гарна гэж харж байна. Хайгуулын тусгай зөвшөөрлийг эмх замбараагүй олгож байснаа нилээд удаан зогсоосон, үүнийгээ зөвхөн Засгийн газраас тогтоосон бүс нутагт хайгуул хийх зөвшөөрлийг эмх замбараатай, хяналттай олгохоор хууль гаргаад хоёр жил болох гэж байна. Иймээс хайгуулд нилээд хөрөнгө оруулалт хийгдэх болов уу. Сүүлийн саруудад алтны үнэ гайгүй сайжирч байна. Ганц бэлэн байсан Гачууртын ордоо хоёр жил маргалдаж байж нэг юм явуулах шийдвэр гаргалаа. Эдгээр нь хөрөнгө оруулалтанд зайлшгүй зөв дохио болно. Төмөр зам, эрчим хүчний салбарт том төслүүд хэрэгжүүлэх боломжтой гэж харж байна. Нүүрсний үнэ унасан ч Цахилгаан эрчим хүч үйлдвэрлэж экспортлох нь хамгийн зөв зам. Энэ дээр Засгийн газар цаг наргүй ажиллах хэрэгтэй. Албан ёсоор эхэлж байгаа махны экспортыг улиралаас хамааралгүй болгох нь чухал байна.
Мэдээнд өгөх таны үнэлгээ?
30095
0 эможи