Хуралд хүрэлцэн ирсэн хатагтай, ноёд

Та бүхний энэ өглөөний амгаланг айлтгая.

Монгол Улс ардчилсан шинэ Үндсэн хуулиа батлан мөрдсөнөөс хойш даруй 23 жил өнгөрчээ. Ардчилсан шинэ Үндсэн хууль улс орныхоо тусгаар тогтнолыг баталгаажуулж, хүний эрх , эрх чөлөөг бодитой хангах, иргэн бүр үзэл бодлоо чөлөөтэй илэрхийлэх, сайн дураараа эвлэлдэн нэгдэх, төрийг удирдах хэрэгт оролцох боломжийг нээж, өмчийн харилцааг цоо шинээр тогтоосон. Үндсэн хуулийг дагаж мөрдсөн хугацаанд Монгол орон улс төр, эдийн засаг, нийгэм, соёл, шинжлэх ухаан, боловсрол, эрүүл мэндийн салбарт бодитой ахиц, дэвшилд хүрч, төрийн бүх шатны байгууллагыг чөлөөт, ардчилсан сонгуулиар байгуулдаг тогтолцоог бүрдүүлж чадлаа.

Шинэ Үндсэн хуулийг мөрдөж ирсэн хорь гаруй жилийн туршлага нь манай орны улс төр, эдийн засаг, нийгмийн салбарт зарчмын шинжтэй олон шинэтгэлийг авчирсан нь дамжиггүй. Үүний зэрэгцээ Үндсэн хуулийн шинэтгэлийг хэрэгжүүлэх явцад амьдралаас урган гарсан олон сорилтыг даван туулах шаардлага гарч, тэдгээрийг шийдвэрлэх явцад алдаа оноо аль аль нь гарч байсан гэдгийг үгүйсгэх аргагүй. Тухайлбал 2000 онд УИХ-аас Үндсэн хуульд оруулсан нэмэлт өөрчлөлт өнөөдрийг хүртэл маргаан мэтгэлцээн дагуулж байгааг Та бүхэн мэдэж байгаа. Өнөөдөр ч Үндсэн хуулийг боловсронгуй болгох санал, санаачлага ард иргэдээс ч, хууль тогтоогчдийн зүгээс ч гарсаар байна.

Гэхдээ Үндсэн хуульд өөрчлөлт оруулах гэсэн санал, санаачлага бүрийг хүлээн авч үндсэн хуульдаа өөрчлөлт оруулах гээд байх нь тийм ч хүсээд байх зүйл биш. Тийм учраас Улсын Их Хурал “Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журмын тухай” хуулийг баталж, Монгол Улсын Үндсэн хуулийн амин сүнс болсон үндсэн бүтэц, суурь үзэл баримтлал, зарчмыг өөрчлөхийг хязгаарласан.

2013 оны 2-р сард УИХ-ын даргын захирамжаар Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөт оруулах, эсэх асуудлыг судлах Ажлын хэсгийг байгуулан ажиллуулж, энэхүү Ажлын хэсгийн санал, дүгнэлтийг үндэслэн 2015 оны 1-р сард Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулах Ажлын хэсгийг шинээр томилон ажиллуулж байна.

Миний бие Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийг боловсруулахад иргэд, иргэний нийгмийн байгууллага, улс төрийн намуудын оролцоог хангаж, боловсруулалтын шатнаасаа эхлэн нийтэд ил тод байж, зөвлөлдөх ардчиллын зарчимд нийцсэн байх учиртай гэж үздэг.

Өнөөдөр “Үндсэн хууль ба зөвлөлдөх ардчилал” сэдэвт онол, практикийн бага хурлыг зохион байгуулж Үндсэн хуулийг боловсронгуй болгох талаар эрдэмтэн судлаачдын санал бодлыг онол практикийн үүднээс сонсож, шүүн хэлэлцэж байгаа нь тулгамдсан асуудлыг бодитой шийдвэрлэхэд чухал ач холбогдолтой гэж үзэж байна. Хурлын явцад гарсан санал дүгнэлт Монгол Улсын Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулах Ажлын хэсгийн ажилд ч үнэтэй зөвлөмж болно гэдэгт итгэж байна.

Үндсэн хуулийн асуудлаар цаг үеэ олсон энэхүү хурлыг хамтран зохион байгуулсан Фридрих Эбертийн сан, Улаанбаатар бодлогын судалгааны төвийн хамт олон болон энэ бага хуралд илтгэл тавихаар хүрэлцэн ирсэн Стэнфордын их сургуулийн профессор Даймонд, профессор Фишкин, профессор Штайн нарт хувиасаа болон хуралд оролцогчдын нэрийн өмнөөс талархал илэрхийлье.

Хурлын ажиллагаанд амжилт хүсье.

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ДАРГА ЗАНДААХҮҮГИЙН ЭНХБОЛД