Зочныг маань Аюушийн Дашхуяг гэдэг. Уран бүтээлчийнх нь хувьд хүмүүс Дашер гэдэг нэрээр нь илүү таних болов уу. 1996 онд Дүрслэх урлагийн дунд сургуулийг уран дархан, 1998 онд СУИС-ийг зураач мэргэжлээр төгсгөсөн тэрээр 2008 оноос хойш уран зохиол бичихээр сонирхон, зургийн зотон, бичгийн цаас хоёрыг хоршуулж иржээ.

Авъяасын “хос морьтой” уран бүтээлчийн Холливүүдын болон спортын, дэлхийн одуудыг монгол хувилбарт оруулан дүрсэлсэн зургуудтай үзэсгэлэн одоо Америкт аялж, 8 дугаар сарын 1-нээс Виржиния мужийн Коолий галлерэйд тавигдсан бол 8-р сарын сүүлчээс эхлэн Жорж Вашингтоны Их сургууль руу шилжин дэлгэгдэх аж. Үүнтэй зэрэгцэн Монголд Төрийн ордны түүхийн музейн үзэсгэлэнгийн танхимд маргааш буюу 8-р сарын 26-ны өдөр уран бүтээлчийн шилэгдмэл бүтээлүүдээс бүрдсэн “Чингис хаан-Газарт бас Тэнгэрт” үзэсгэлэн нээгдэх гэж байна. Дэлхийн бөмбөрцгийн хоёр талд үзэсгэлэнгээ гаргаж буй уран бүтээлчийн ухааны ур, уран бүтээлч ертөнцөөр аяллаа.  

-Таны зургуудыг харахад голдуу монгол ахуй, монгол өнгө аяс байх хэрнээ гадны одод, өрнийн эд зүйлс нэг зурагт холилдсон байх нь сонирхолтой санагдлаа. Зургийн төрөлдөө байна уу, эсвэл таны онцлог уу?

-Би амьд бурхдаас зуун мянган жилд ч нэр нь үл балартах Чингис хааныг, хүн төрөлтнүүдийн дотроос өвгөн буурал аавыгаа, мэргэшил нэгт зураачдын дундаас сюрреализмийн сонгодог төлөөлөгч Сальвадор Далиг, харин аялгуу хөгөөрөө уран яруу ертөнцөд умбуулдаг хөгжмийнхнөөс “Металлика” хамтлагийг шүтдэг. Энэ бүхний нийлбэрээс намайг ямар дур сонирхолтой, юуг таашааж үздэг хүн болохыг мэдрэх болов уу. Зурдаг төрөл гэвэл, би хар багаасаа сюрреализмд уусч ирсэн. СУИС-д сурч байхдаа Лхагвасүрэн багшийнхаа үзүүлсэн Далигийн жижигхэн номыг эргүүлээд л түүн шиг болохыг мөрөөдөж, алхам тутамдаа судалж, утга санаа хэллэгийг нь өөртөө суулгахыг оролддог болсон. Гэхдээ яаж хүслээр минь болох вэ дээ. Бид чинь өөр өөр цаг  үе, орон зайд амьдарч байгаа юм чинь. Сюрреализм нь арга барил, агуулгын хувьд дотроо гүн ухаан, онол, хийсвэрлэл, бодит байдал зэрэг маш олон зүйлийг нэг дор агуулж чаддаг онцлогтой. Тиймээс миний зурах чадварт төдийгүй, сэтгэх чадамжинд  нөлөөлсөн гэж боддог.

Харин одоо сюрреализм таалагддаг гээд түүнийг дуурайх албагүй гэж дүгнэдэг болсон. Гадна дотно явж олон зүйл үзэж харж, удаан судласны эцэст түүн доторх үзэл санаанд юу дүрслэх гээд байгаа нь биш ямар зүйлийг сэтгэж хэлэх гээд байгаа нь чухал юм байна гэдэг мөн чанарыг нь ойлгосон. Тиймээс их сургуулиа төгсөөд монгол зураг руу өнгийж, олон урсгал измүүдээр дамжин зугаалсан. Одоо бол би аль ч измд хамаарагдахгүйгээр, жинхэнэ Монголын шинэ дүр төрхийг бүтээмээр байна. Үүний тулд монгол ахуйн онцлогийг сонгодог хэлбэрт оруулан, гадныхныг дүрсэлж чадна гэдгээ үзүүлж, мөнгө, цаг хугацаа, хэцүү бэрхийг умартан хөдөлмөрлөж байна.

-Бүтээлүүдээс тань Их хааны цуврал зургууд яах аргагүй онцгойрч байна. Таны хэдэн жилийн хөдөлмөр вэ?  

-Их хааны маань энэ хөрөг яг ч цуврал бүтээл биш л дээ. Нэгэн цагт дэлхийг мориныхоо туурайгаар тамгалж байсан эзэн дээдсээ зурах гэж европ арга барилаар, ази монгол зургийн аргаар өчнөөн удаа туршиж үзсэн. Морьтой морьгүй, суугаа босоо олон талаас нь харуулахыг оролдсон учраас олон жилийн маань хөдөлмөрийн үр дүнд уг зураг бий болсон. Мөн сурч судалсан бүхний минь илрэл бөгөөд өмнөх зургуудаас минь илүү болж чадсан гэдэгт ч итгэлтэй байна. Яагаад гэвэл монголчууд бидэнд Чингис хааны маань дүр төрх тун цөөхөн байдаг. Бид Тайваньд байдаг монгол зургийн аргаар бүтсэн цээж хөргөөр нь түүнийг төсөөлдөг болохоос, морин дэл дээрх хааны хөргийг бүтээсэн нь ховор. Тийм учраас морио хүлэглэн бидний өөдөөс ирж яваа хааны хөрөг агуу үйл хэрэг, дотоод мөн чанар, байр байдал, шинж төрхийг  нь бүрэн илэрхийлж чадсан болов уу.        

-Танд зураач, зохиолч хэмээх алдарын аль нь илүү ойр вэ?

-Шинэ боломжуудыг нээн, үр дүнг нь дэлгэн үзүүлэхийг урлаг гэдэг. Хэрвээ би жинхэнэ уран бүтээлч мөн бол урлагийн их уурхай дахь нэгэн монгол хайгуулч гэсэн үг. Боломжийг эрэлхийлэгч болж төрсөн бол салбар төрөлд ангилагдах албагүй. Бодож олсон санаагаа төгөлдөржүүлэхийн төлөө чадах бүхнээ зориулах ёстой. Тиймээс уран бүтээлч гэвэл арай ойр тусах болов уу.

Уран зураг болон уран зохиолын аль аль нь хийсвэрлэлд захирагддаг учраас зохиогдох үндэслэл нь ижил юм. Нүдэн дотор бүрэн хэмжээгээрээ төсөөлөгдөж байж л сая ил гардаг. Нэг нь хэлхээ үгсээр тэтгэгдэн цаасан дээр амилдаг бол нөгөө нь бийр будгаар онилогдон тодордог. Энэ хоёрыг давхар оролдоод үзэхэд нэг нэгээсээ эерэг тусгал авах давуу талтай. Зураач хүний нүдээр уран зохиолын дүр илүү товойн баяжиж, харин зохиолчийн санаагаар зургийн зохиомж, хэллэгт өвөрмөц шинж бүрдэнэ. Үүнийг би “Газарт бас тэнгэрт” романдаа тодорхой дүрсэлсэн ба уг хоёр мэргэжлийн зорилго нэг гэдгийг тайлбарласан байгаа.

-Сонирхолтой сэдэв байна. Дээрх зохиолынхоо талаар яриач?

-Би тус романдаа зураач хүн гэж хэн болохыг үзүүлэхийг хичээсэн. Урлагийн ертөнцийн агуу цар хүрээг мэдрүүлэхийн тулд гол дүрүүдээ Шон болон Кэмбирли гэж нэрлэн, үйл явдлуудыг нь Өрнөдөд өрнүүлсэн. Хэрвээ монгол зохиогч зөвхөн Монголынхоо тухай бичих ёстой гэвэл, романы маань гол санаа төгс гарч чадахгүй байсан болохоор ийм шийдэлд хүрэхээс өөр арга байгаагүй. Жинхэнэ урлагийг ойлгох нь бага, уран бүтээл үнэ цэнэд хүрэх магадлал маруухантай газарт хүний гараар бүтсэн гайхамшиг, агуу амжилт гэсэн үгс уялдахгүй л дээ. Мөн мэргэжлийнхээ туршлагад тулгуурлан зарим асуултанд хариу өгч, өөр нэгэнд нь няцаалт хийхийг хүссэн юм. Жишээлбэл, зураач хүн гэдэг нь нимгэн цагаан царайтай, туялзсан бие хаатай,  гялалзсан алаг нүдтэй, Мянгуужингийнх шиг ширвээ хар сахалтай, савхан нарийн гар хуруутай байх юм гэж хүмүүс ойлгон хүлээдэг. Тэгвэл амьдрал дээр мундаг зураачид ихэнхдээ тийм байгаагүй. Байх ч шаардлагагүй гэдгийг номноос минь мэдэж болно. Өнгөрсөн зууны алдарт зураач Пабло Пикассо зураг зурахын тулд боксоор хичээллэн биеэ чийрэгжүүлж, дуулиант Ван Гог царай муутайдаа гутран чихээ огтолж байсан шүү дээ.

-“Арван гуравдугаар зуунд” цувралын эхний боть “Нүд ирмэхийн зуур амь егүүтгэгч” роман Өрнөдийн хэллэгээр бичигдсэнээрээ онцлог, бас алхам тутамдаа монгол цустнууд агуу юм шүү гэдгийг шууд биш ч алсуур суулгаж өгсөн санагдсан.

-“Арван гуравдугаар зуунд” цувралыг олон жил бодсон. Чингис хаан болон Зэв, Сүбээдэй жанждын суут намтруудыг тусгах болгондоо ямар дүр төрх, зан ааштай хүмүүс байсан бол, хэрхэн агт морьдоо хүлэглэж, бусдыг үлгэрлэн удирддаг байсныг өөрийнхөөрөө таамаглан төсөөлдөг байлаа. Судалгаа шинжилгээгээр илэрсэн тухайн үеийн амьдралын нөхцөлтэй бодсоноо харьцуулж ерөнхий чиг баримжаатай болсон. Үүнээс улбаалан роман бичих санаа төрсөн байх.

Гэхдээ тэдгээр агуу хүмүүсийг “Нууц товчоонд” хадгалагдаж үлдсэнээр нь бичихийг хүсээгүй. Гучин ангит “Чингис хаан” кино хэдийгээр шилдэг болсон ч Өрнөдийнхний анхаарлыг татаж чадаагүй шүү дээ. Тэгэхээр агуу гүрний давтагдашгүй онцлогийг гүйцэд дэлгээгүй байж таарна. Тиймээс л цуврал романаа өөр өнцгөөс харж бичихээр шийдсэн. Өрнөдийн хэллэгийг суут өвгөдтэйгөө холбох шинэлэг боломжийг хайсан.   

Эхний дэвтэр болох “Нүд ирмэхийн зуур амь егүүтгэгч” романд нэгэн нууцлаг зэвсэгийн тухай өгүүлдэг юм. Зохиолынхоо агуулга, цар хэмжээг нэмэгдүүлэхийн тулд гол дүрүүдийг нь Харвардын оюутнуудаар сонгож, санаанд оромгүй ер бусын тохиолдлоор нүүдэлчин байлдан дагуулагчид дээр хүргэж өгсөн. Зохиол маань Монголын эзэнт гүрний морьт цэргийн гайхамшигт чадвар, Чингис хааны суу билиг ухааныг өнөө болон хойч үеийн залууст энгийнээр таниулах, мөн тэсвэр тэвчээр, хөдөлмөрч занг мэдрүүлэх зорилготой юм. Үүнийг тодотгож зохиолоо хүчтэй болгохын тулд Дундад зууны алдарт зураач, эрдэмтэн Леонардо да Винчид тохиолдсон явдлаар энэ дэвтрээ чимэглэн эхлүүлсэн. Уг роман маань цаашид дөрвөн боть болон үргэлжилнэ.