“Орон сууц худалдан авах боломжийн индекс, Монгол Улсын моргейжийн зах зээлийн хөгжил” судалгааг өнөөдөр эдийн засагч С.Дэмбэрэл танилцууллаа.

Тэрбээр “Монгол Улсын хувьд бодлогын түвшинд дутагдаж байсан зүйл бол Орон сууц худалдан авах боломжийн индексийг гаргаж, түүнийг бодлогын хэрэгсэл болгох байсан. Улс орнуудын туршлага, мэдээллийг үзэхэд энэ индексийг гаргахад энгийн бөгөөд нийлүүлэлтийн талын мэдээллийг өгөхөөс гадна эрэлтийн талаарх мэдээллийг гаргадаг юм байна.

2012 оноос хойш харахад орон сууц худалдан авах индекс 100 хүрээгүй буюу манайд боломжтой болоогүй л байна гэсэн үг. Тиймээс Монголбанк, “Тэнхлэг зууч” ХХК, Барилга Хот Байгуулалтын Яам, ҮСХ, Сангийн яам зэрэг тоглогчдын бүрэлдэхүүнтэй ажлын хэсэг байгуулж, цаашид 1.1 сая төгрөгөөс доош орлоготой энэ олон залуусыг орон сууцтай болох боломжийг хангахын төлөө ажиллах хэрэгтэй.

Моргейжийн зах зээл бол төрийн ухаалаг оролцоо шаардсан зорилтот зах зээл. Тэр тусмаа Монгол Улс орон сууцны хангамжаа дэлхий дээр хаана ч байдаггүй гэр гэдэг ойлголтоор шийдсэн. Цаашид орон сууцны хэрэгцээ улам нэмэгдэнэ” гэв.

Есдүгээр сарын орон сууцны үнийн индекстэй ЭНД дарж танилцана уу. 

СУДАЛГААНЫ ЗАРИМ ДҮГНЭЛТИЙГ ТАНИЛЦУУЛЪЯ.

Орон сууц худалдан авах боломжийн индекс гэдгийг тухайн улсын өрхийн дундаж орлого ба дунд зэргийн үнэтэй, нэг өрхөд зориулсан орон сууц худалдан авахад шаардагдах зээл хоёрын хоорондын харьцаагаар тодорхойлдог.

Орон сууц худалдан авахад шаардагдах орлого нь тухайн орон сууцны үнэ, ипотекийн зээлийн бусад нөхцлөөс хамаарна.

Дэлхийн банк, НҮБ-ын орон сууцны медиан үнийг өрхийн жилийн нийт медиан орлогод харьцуулсан харьцаа, түүнчлэн ОСХАБИндексийн урвуу харьцаа болох “боломжтой байдлын үржүүлэгч” зэрэг үзүүлэлтээр тооцож үзэхэд олон улсын ангиллын “хамгийн боломжгүй” гэсэн түвшингээс 2005-2011 онд хэд дахин их байсан бол зөвхөн сүүлийн хэдэн жилд л тэрхүү түвшингийн ойролцоо очсон ч “боломжийн” гэсэн түвшнээс нэлээд хол зөрүүтэй хэвээр л байна. Ийм нөхцөлд төр (УИХ, Засгийн газар, Монголбанк) зохистой байдлаар оролцох шаардлагатай.

Үндэсний Статистикийн Хороо, Барилга, Хот байгуулалтын яам, Монголбанк, Тэнхлэг зууч ХХК хамтран тус тусдаа гаргаж буй орон cyyцны үнийн индексээ арга зүйн хувьд нэг мөр болгох, шаардлагатай. Түүнчлэн үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээлийн үнийн болон биет хэмжээний индексийг тооцохдоо ямар дефляторыг сонгох асуудал дээр ч арга зүйн хувьд нэгдмэл хандлага дутагдаж байгааг цаашид анхаарах нь зүйтэй юм.

Моргейжийн зээлийн өнөөгийн нөхцлүүд хэт хатуу биш ч гэсэн цаашдаа хүн амын орлогын бүлгүүдийн бүтэц, хүн ам зүйн болон эдийн засгийн макро бусад нөхцлүүдтэй уялдуулан эдгээр нөхцлийг уян хатан, илүү зорилтот шинжтэй болгох боломжтой бөгөөд шаардлагатай байна.

Өрх сарын дундаж орлогынхоо 30%-ийг түрээсийн төлбөрт төлдөг гэж үзээд тооцоолоход түрээсийн боломж ихээхэн доогуур гарч байна. Энэ нь өрхийн нэрлэсэн болон бодит орлогын өсөлт тогтвортой байж чадахгүй байгаа, хэдийгээр түрээсийн үнэ ерөнхийдөө буурч байгаа ч өрхийн орлогын өсөлт илүү хурдацтай өсөх боломж, хандлага үүсэхгүй байгаа тул бодит амьдрал дээр өрхүүд, иргэд орлогын янз бүрийн сувгаар, бүртгэгдсэн болон бүртгэгдээгүй орлогоороо түрээсийн ачааллаа зохицуулж буйг харуулж байна.

Housing wealth буюу орон сууцны баялаг гэж болох бүрдэл хэсэг Европын орнуудын өрхийн баялгийн гол хэсэг болдог тул эдгээр улсын Засгийн газар, Төв банк, Парламент нь ихээхэн ач холбогдол өгч эдийн засгийн макро түвшингийн бодлогын нэг гол бүрдэл болгон авч үздэг. Тиймээс Монголын өрхүүдийн баялаг ба өр, түүний тодорхойлох хүчин зүйлүүдийн судалгааг энэхүү судалгааны хүрээнээс халин гарч гүнзгийрүүлэн судлах шаардлагатай бөгөөд үүнийг Монголбанкны судалгаа шинжилгээний ажлын нэг гол чиглэл болгох нь зүйтэй. Эдийн засаг уналтын үе шатанд эсвэл хямралтай байх үед моргейжийн хямралын шинж тэмдгүүд өрхийн түвшинд “нуугдаж” байдаг бөгөөд ил гарахдаа “гинжин урвалын” шинжтэй болж болох эрсдэлтэй тул санхүүгийн тогтвортой байдлын зөвлөлийн байнгын анхааралд байж, тогтмол мониторинг хийж байвал зохистой юм.